Bài giảng Ngữ văn 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 13: Liên kết các đoạn văn trong văn bản

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 13: Liên kết các đoạn văn trong văn bản

1. NGỮ VĂN 8
2. Cách trình bày nội dung đoạn văn 1. Đoạn văn song hành Câu 1 Câu 2 Câu 3 (Các câu bình đẳng nhau về mặt ý nghĩa, cùng tập trung thể hiện một chủ đề). 2. Đoạn văn diễn dịch CÂU 2 Câu 1 Câu 3 Các câu mang ý nghĩa chi tiết (Câu chủ đề) Câu 4 3. Đoạn văn quy nạp. Câu 1 Các câu mang ý nghĩa chi tiết Câu 2 Câu cuối Câu 3 (Câu chủ đề)
3. TIẾT 13: LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
4. I. Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản. 1. Ví dụ (SGK/50,51) Ví dụ 1: Hai đoạn văn sau đây có mối liên hệ gì không? Tại sao? Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi, sáng sủa. Lúc đi ngang làng Hòa an bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường.Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
5. I. Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản. 1. Ví dụ (SGK/50,51) 2. Nhận xét - VD1: + Đoạn 1:Tả cảnh sân trường Mỹ Lý ngày tựu trường. + Đoạn 2: Cảm giác của nhân vật “tôi” một lần ghé qua trường gần đây -> Cả hai đoạn văn cùng viết về ngôi trường ấy nhưng không có sự gắn bó
6. Ví dụ 2 Cụm từ trước đó Trước sân trường làng Mĩ Lí dày mấy hôm bổ sung ý đặc cả người. Người nào áo quần cũng nghĩa gì cho đoạn sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi , văn thứ 2? sáng sủa. Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang làng Hòa an bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
7. I. Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản. 1. Ví dụ (SGK/50,51) 2. Nhận xét - VD1: + Đoạn 1:Tả cảnh sân trường Mỹ Lý ngày tựu trường. + Đoạn 2: Cảm giác của nhân vật “tôi” một lần ghé qua trường gần đây -> Cả hai đoạn văn cùng viết về ngôi trường ấy nhưng không có sự gắn bó - VD 2: Cụm từ ‘‘trước đó mấy hôm’’: + Tạo sự liên tưởng cho người đọc với đoạn 1. + Tạo sự liên kết, liền ý, liền mạch đoạn 1 và 2 về mặt thời gian. -> Cụm từ ‘‘trước đó mấy hôm’’ là phương tiện liên kết đoạn; làm cho ý giữa các đoạn văn liền mạch, tạo tính chỉnh thể cho văn bản. Tác dụng của việc liên kết đoạn trong văn bản nhằm tạo ra mối quan hệ chặt chẽ về mặt ý nghĩa giữa các đoạn văn trong văn bản.
8. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn Bắt đầu là khâu tìm hiểu. Tìm hiểu phải đặt bài văn vào hoàn cảnh lịch sử của nó. Thế là cần đến khoa học lịch sử dân tộc, có khi cả lịch sử thế giới. Sau khâu tìm hiểu là khâu cảm thụ. Hiểu đúng bài văn đã tốt. Hiểu đúng cũng bắt đầu thấy nó hay, nhưng chưa đủ. Để liên kết các đoạn văn có quan hệ liệt kê, ta thường dùng từ ngữ có tác dụng liệt kê. Hãy kể tiếp . các phương tiện liên kết có quan hệ liệt kê?
9. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn a. Dùng từ biểu thị quan hệ liệt kê, nối tiếp: - Bắt đầu là - sau đó là, cuối cùng là, thêm vào đó là - Đầu tiên- tiếp theo ngoài ra - Một là – hai là .
10. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn Phân tích ý nghĩa giữa hai đoạn văn trên? Ví dụ 2: Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang làng Hòa an bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng. Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn trong những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
11. Đọc đoạn văn ở mục I.2 trang 50- 51 cho biết đó thuộc loại từ nào. Trước đó là khi nào? * Đó là từ dùng để thay thế. + Từ ngữ tương tự: này, nọ, kia, ấy * Trước đó mấy hôm là thời điểm diễn ra sự việc, khi nhân vật “tôi” chưa đi học.
12. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn a.Dùng từ biểu thị quan hệ liệt kê, nối tiếp: - Bắt đầu là- sau đó là, cuối cùng là, thêm vào đó là - Đầu tiên- tiếp theo ngoài ra - Một là – hai là b. Dùng từ biểu thị ý nghĩa tương phản, đối lập; dùng đại từ thay thế : - Nhưng, tuy nhiên, trái lại, ngược lại, song, thế mà - Đó, ấy, vậy, thế .
13. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản Phân tích mối quan hệ 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn ý nghĩa giữa hai đoạn Ví dụ 3 văn trên? Bây giờ, khi Bác viết gì cũng đưa cho một số đồng chí xem lại, chỗ nào không hiểu thì các đồng chí bảo cho mình sữa chữa. Nói tóm lại, viết cũng như mọi việc khác, phải có chí, chớ giấu dốt, nhờ tự phê bình và phê bình mà tiến bộ. Hai đoạn văn trên có quan hệ ý nghĩa từ cụ thể sang khái quát, tổng kết. Từ ngữ liên kết giữa các đoạn văn là: nói tóm lại, tổng kết lại, nhìn chung, đánh giá chung.
14. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn a.Dùng từ biểu thị quan hệ liệt kê, nối tiếp: - Bắt đầu là- sau đó là, cuối cùng là, thêm vào đó là - Đầu tiên- tiếp theo ngoài ra - Một là – hai là b. Dùng từ biểu thị ý nghĩa tương phản, đối lập; dùng đại từ thay thế : - Nhưng, tuy nhiên, trái lại, ngược lại, song, thế mà - Đó, ấy, vậy, thế c. Dùng từ biểu thị ý nghĩa tổng kết, khái quát: - Tóm lại, nói tóm lại, tổng kết lại, nhìn chung, nói chung .
15. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn Tìm câu liên kết giữa hai 2. Dùng câu để liên kết đoạn văn đoạn văn sau, tại sao câu đó có tác dụng liên kết? Ví dụ U lại nói tiếp: – Chăn cho giỏi , rồi hôm nào phiên chợ u mua giấy về bố đóng sách cho mà đi học bên anh Thận. Ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy ! Học thích hơn hay chăn nghé thích hơn nhỉ ? Thôi, cái gì làm một cái thôi. Thế thằng Các nó vừa chăn trâu vừa đi học đấy thì sao.
16. II. Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản 1. Dùng từ để liên kết các đoạn văn 2. Dùng câu để liên kết đoạn văn Ví dụ U lại nói tiếp: – Chăn cho giỏi , rồi hôm nào phiên chợ u mua giấy về bố đóng sách cho mà đi học bên anh Thận. Ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy ! Học thích hơn hay chăn nghé thích hơn nhỉ ? Thôi, cái gì làm một cái thôi. Thế thằng Các nó vừa chăn trâu vừa đi học đấy thì sao. Câu có tác dụng liên kết vì: nhắc lại ý đi học ở đoạn văn trên.
17. III. Luyện tập Bài tập 1: Tìm các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì? a. Giảng văn rõ ràng là khó. Nói như vậy để nêu ra một sự thật. Không phải nhằm hù dọa, càng không phải để làm ngả lòng.
18. III. Luyện tập Bài tập 1: Tìm các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì? a. Giảng văn rõ ràng là khó. Nói như vậy để nêu ra một sự thật. Không phải nhằm hù dọa, càng không phải để làm ngả lòng. => Thể hiện ý nghĩa tổng kết- khái quát.
19. III. Luyện tập Bài tập 1: Tìm các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì? b. Buổi sáng hôm nay, mùa đông đột nhiên đến không báo cho biết trước. Vừa mới ngày hôm qua trời hãy còn nắng ấm và hanh, cái nắng về cuối tháng mười làm nứt ne đồng ruộng, và làm giòn khô những chiếc lá rơi; Sơn và chị chơi cỏ gà ở ngoài đồng còn thấy nóng bức, chảy mồ hôi. Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi ra gió bấc rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.
20. III. Luyện tập Bài tập 1: Tìm các từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì? b. Buổi sáng hôm nay, mùa đông đột nhiên đến không báo cho biết trước. Vừa mới ngày hôm qua trời hãy còn nắng ấm và hanh, cái nắng về cuối tháng mười làm nứt ne đồng ruộng, và làm giòn khô những chiếc lá rơi; Sơn và chị chơi cỏ gà ở ngoài đồng còn thấy nóng bức, chảy mồ hôi. Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi ra gió bấc rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt. => biểu thị ý nghĩa tương phản
21. Bài tập 2: Chọn từ hoặc câu thích hợp điền vào chỗ trống để làm phương tiện liên kết đoạn văn? a. Từ đó b. Nói tóm lại c. Tuy nhiên d. Thật khó trả lời.
22. Đoạn văn tham khảo Nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan nhận định: "Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với cai lệ là một đoạn tuyệt khéo", đây là một trong những đoạn trích đặc sắc nhất đúng với tên gọi "Tức nước vỡ bờ". Đầu tiên, tác giả xây dựng nên tình huống truyện đặc sắc tái hiện không khí thu thuế ngột ngạt ở vùng quê nghèo Đông Xá trong đó gia đình chị Dậu thuộc vào cảnh cùng đường lại còn phải đóng thêm suất sưu thuế cho người em chồng đã mất. Chính vì thế chị Dậu phải bán con bán cả đàn chó để lo tiền đóng sưu, anh Dậu bị trói đánh tới ngất đi, vừa về nhà thì bọn cai lệ đã hùng hổ xông tới. Chúng sầm sầm tiến vào nhà roi song, tay thước định trói anh Dậu. Chị Dậu khẩn thiết van xin khất sưu nhưng với bản tính hung hãn của những kẻ lòng lang dạ thú chúng "bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch", ‘tát một cái đánh bốp". Không thể chịu nhịn, chị Dậu "nghiến hai hàm rằng", túm lấy cổ tên cai lệ rồi ấn dúi hắn ra cửa. Hắn ngã chỏng quèo nhưng miệng vẫn thét trói vợ chồng chị Dậu. Người nhà lý trưởng sấn sổ bước tới giơ gậy đánh chị nhưng cũng bị chị túm cổ lẳng ra ngoài thềm. Đây là đoạn cao trào nhất trong tác phẩm: một người phụ nữ cam chịu nay đã biết đứng lên phản kháng, đó cũng là sức mạnh tiềm tàng của những con người nhỏ bé bị áp bức trong xã hội thực dân phong kiến cũ. Như vậy, "cái tuyệt khéo" ở đây khi tác giả thành công trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, tạo dựng ngôn ngữ của tác giả, đối thoại Đoạn trích tô đậm thêm phẩm chất của người phụ nữ nông dân đảm đang, thương chồng con đồng thời luôn cháy trong mình tinh thần phản kháng mạnh mẽ trước bạo tàn, bất công.
23. IV. CỦNG CỐ 1. Khi nào thì dùng liên kết câu? 2. Có mấy cách dùng liên kết các đoạn văn?
24. V. DẶN DÒ * Về nhà học bài, hoàn thành các bài tập. * Xem trước bài “ từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội”.