Bài giảng Ngữ văn 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 28: Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 28: Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự

1. TIẾT 28: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ
2. TIẾT 24: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ I. Tìm hiểu bài 1. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự: * Ví dụ : Đoạn văn trích “ Trong lòng mẹ”
3. * Ví dụ : Đoạn văn trích “ Trong lòng mẹ” Xe chạy chậm chậm Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và, khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo: - Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà. Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi nói. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường. Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người miệng, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì. Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu
4. Trọng tâm của các phương thức Theo em trọng tâm của phương thức kể, tả và biểu cảm là gì ? Biểu cảm: Kể : Tả: thường thể hiện ở Tập trung Thường tập trung chỉ các chi tiết bày tỏ nêu sự việc, ra tính chất , màu cảm xúc , thái độ hành động, sắc, mức độ của sự của người viết nhân vật. việc, nhân vật , hành động trước nhân vật , sự việc, hành động.
5. * KểỞ lạiđoạn cuộc trích gặp gỡ đầy cảm động củatrên nhân tác vật giả “ kể tôi” với người mẹ lâulại ngày chuyện xa cách. gì ? + Mẹ vẫy tôi + Tôi chạy theo xe chở mẹ + Mẹ kéoSựtôi việclên nàyxe được + Tôi oàkể khóc bằng những + Mẹ tôi chi sụt tiếtsùi nhỏ nào? + Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, quan sát gương mặt mẹ.
6. * YếuTìm tố miêu các từ tả ngữ, các câu văn, hình ảnh chi tiết thể -Tôi thởhiện hồng yếu hộc ,tố trán miêu đẫm tả mồ, biểu hôi, và, khi trèo lên xe, tôi ríucảm cả chântrong lại. đoạn văn? -Mẹ tôi vừa kéo tay tội, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc, rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo. -Mẹ lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. -Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, nước da mịn, làm nỏi bật màu hồng của hai gò má. -Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp vào đùi mẹ tội, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi,
7. * Các yếu tố biểu cảm: - Hay tại sự sung sướng bỗng như thuở còn sung túc (suy nghĩ ) - Tôi thấy những cảm giác thơm tho lạ thường (cảm nhận) - Phải bé lại êm dịu vô cùng (phát biểu cảm tưởng ) Các yếu tố miêu tả, biểu => Cáccảm vàyếu tự sựtố trongkhông đoạn tách riêngvănmà trênđan đứngxen táchvào riêngnhau, hay đan xen vào nhau?
8. TIẾT 24: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ I. Tìm hiểu bài 1. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự: * Ví dụ : Đoạn văn trích “ Trong lòng mẹ” - Kể : mẹ vẫy tôi, tôi chạy theo - Tả : tôi thở hồng hộc , trán đẫm mồ hôi - Biểu cảm : suy nghĩ, cảm nhận, phát biểu cảm tưởng . => Các yếu tố không tách riêng mà đan xen vào nhau
9. -Xe chạy=> chầmYếu chậmtố miêuMẹ vẫytả, taybiểu tôi. Tôicảm đuổilàm kịp vàcho trèo lên Từ đó em có thể rút ra kết xe. HãyMẹluận kéobỏđoạn như hếttay, thếcác xoavăn nàoyếu đầuhấp vềtố tôi miêuvai dẫn,hỏi, trò tả tôi , xúc khóc,động mẹ tôilàm cũngcho khóc. Mẹ và biểu cảm trong đoạn văn lấy vạttác áo dụngngười thấm của nướcđọc, yếu tốmắtngười miêu cho tả tôinghe rồi xốcphải náchsuy tôinghĩ lên xe, ôm tôi trênvàovà ,lòngbiểu chép. cảm Từlại các ngãtrong câutư tựđầu văn sự ?trườngkể học về đến nhà, tôi không người thành một đoạn. còn nhớ. mẹliên tôitưởng đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì. - Yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho ý nghĩa truyện thêm sinh động và sâu sắc hơn: + Các yếuNếu tố miêu không tả giúp có các cho yếu việc tố kể miêu lại cuộc tả gặp gỡ giữa hai mẹ con thêm sinh độngvà về biểu màu cảmsắc, hình thì việc dáng, kể diện chuyện mạo của sự việc, nhân vật hành động. + Yếu tố trongbiểu cảm đoạn giúp văn người trên viết sẽ thể bị hiệnảnh tình mẫu tử thiêng liêng, sâu nặng. => Nhờ đó,hưởng đoạn nhưvăn làmthế chonào người ? đọc thêm xúc động, trăn trở, suy nghĩ trước sự việc của nhân vật.
10. => Bỏ các yếu tố kể thì sẽ không có câu chuyện Bỏ yếu tố kể trong đoạn bởivăn vìtrêncốt, chỉtruyện để lại cáclà do sựcâuviệc miêuvà tả nhânvà biểuvật cảmcùng thì đoạn văn sẽ ảnh vớihưởngnhững ra saohành ? (cóđộng chínhthành truyệntạo nên không. Các ? vì yếu tốsaomiêu?). tả và biểu cảm chỉ có thể bám vào sự việc và nhân vật mới phát triển được.
11. Yếu tố tự sự Yếu tố miêu tả Yếu tố biểu cảm - Kể lại sự việc : Bé Hồng được -Xe chạy chầm chậm ríu cả - Tôi òa lên khóc nức nở - Nỗi xúc gặp lại mẹ. chân lại. – Miêu tả cảnh bé động trào dâng mãnh liệt của bé -Nhân vật: mẹ bé Hồng Hồng chạy theo mẹ. Hồng. + Hành động: Cầm nón vẫy - Mẹ tôi không còm cõi xơ -Hay tại sự sung như thuở còn con; kéo con lên xe; lấy vạt áo xác hai gò má; khuôn sung túc? – Niềm vui sướng của mẹ. lau nước mắt cho con. miệng xinh xắn nhai trầu - -Tôi thấy những cảm giác ấm áp đã + Lời nói: Con nín đi Miêu tả khuôn mặt của mẹ. bao lâu mất đi bỗng lại mơn man -Nhân vật: bé Hồng -Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp khắp da thịt.- Cảm giác ấm áp, bình + Hành động: chạy theo xe; đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh yên của bé Hồng; trèo lên xe; òa lên khóc; nhìn tay mẹ tôi.- Miêu tả tư thế -Phải bé lại và lăn vào lòng êm ngắm gương mặt mẹ; ngồi của bé Hồng. dịu vô cùng.- Niềm vui sướng cực độ trong lòng mẹ và cảm nhận về của bé Hồng. mẹ. Diễn biến của sự việc và Các cung bậc cảm xúc chân dung nhân vật. của nhân vật. Truyện kể về việc gì? Việc đó diễn ra như thế Các nhân vật có những nào? thái độ và tình cảm gì? Trong văn tự sự thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm, giúp cho câu chuyện sinh động và sâu sắc hơn.
12. Tả cảnh vật (không gian, thời gian ) Yếu tố miêu tả Tả nhân vật ( ngoại hình, nội tâm ) Thái độ, tâm trạng, cảm xúc của nhân vật.( vui, buồn, mừng, giận ) Yếu tố biểu cảm Lời nói của nhân vật (ngữ điệu của lời nói), hành động Lời kể, tả của người kể; các kiểu câu (câu cảm thán, câu nghi vấn )
13. TIẾT 24: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ I. Tìm hiểu bài II. Luyện tập 1. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu Bài tập 2: Sgk/74 lộ tình cảm trong văn bản tự sự: * Ví dụ : Đoạn văn trích “ Trong lòng mẹ” - Kể : mẹ vẫy tôi, tôi chạy theo - Tả : tôi thở hồng hộc , trán đẫm mồ hôi - Biểu cảm : suy nghĩ, cảm nhận, phát biểu cảm tưởng . => Các yếu tố không tách riêng mà đan xen vào nhau 2. Ghi nhớ: Ghi nhớ: Sgk/74
14. Bài tập . Hãy viết một đoạn văn kể về những giây phút đầu tiên khi em gặp lại một người thân (ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em ) sau một thời gian xa cách (chú ý sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong khi kể) Gợi ý : - Nên băt đầu từ chỗ nào ? - Từ xa thấy người thân như thế nào? (tả hình dáng , mái tóc) - Lại gần thấy ra sao ? Kể hành động của mình và người thân, tả chi tiết khuôn mặt , quần áo - Những biểu hiện tình cảm của hai người sau khi đã gặp nhau như thế nào ? (Vui mừng , xúc động thể hiện bằng chi tiêt nào ? Ngôn ngữ , hành động , lời nói , cử chỉ , nét mặt )
15. Đoạn văn tham khảo: Kể giây phút đầu tiên gặp người thân sau bao ngày xa cách. Tôi nhớ mãi cái giây phút đầu tiên gặp bà sau bao ngày xa cách. Còn nhớ, lần ấy bố bảo với tôi: “Hè năm nay, bố cho thằng Toàn về thăm nội. Lâu lắm rồi, ba năm rồi còn gì”. Tôi mừng rơn và hồi hộp chờ đợi ngày được về thăm nội. Tôi nhớ và thương nội lắm. Bà là người đã gắn bó, yêu thương, ẳm bồng, dạy dỗ tôi từ bé.Tôi cứ hình dung, mường tượng hình ảnh bà nơi quê xa. Và ngày gặp bà cũng đến. Lòng tôi náo nức nhịp theo tiếng động cơ của chiếc ô-tô Max đang bon bon trên đường. Xe dừng nơi đầu xóm, tôi hối hả bước xuống, phóng nhanh tầm mắt nhìn về cuối xóm, nơi có ngôi nhà thân yêu của bà. Và kìa, xa xa khuất sau hàng cây trứng cá xanh mướt , bà đang lom khom quét sân, nhặt rác. Tôi cuống quýt gọi to : “Bà ơi! Cháu về thăm bà đây”. Từ xa, bà ngước lên, đôi mắt nheo nắng, rồi ngạc nhiên, mừng rỡ. Bà mỉm cười nhìn tôi. Tôi chạy đến thật nhanh, ôm chầm lấy bà. Tôi bật khóc trong niềm sung sướng. Bà dắt tôi vào nhà, ngồi xuống phản, xoa đầu tôi, đôi mắt rưng rưng, bà bảo: “Thôi nào, cháu ngoan. Để bà xem cháu lớn thế nào ?”. Bà nhìn tôi với đôi mắt âu yếm. Tôi vùi đầu vào ngực bà, một mùi hương nồng nồng, ngai ngái thân quen lan tỏa từ khuôn miệng nhai trầu của bà. Tôi như muốn mở căng lồng ngực để nhận lấy cái hương vị thân quen ấy và cũng đề tận hưởng cái cảm giác êm ái, ấm áp khi được ngồi trong lòng bà mà bấy lâu nay tôi thiếu vắng. Tôi ngước lên nhìn bà và nhận ra bà có già hơn, đuôi mắt hằn nhiều dấu chân chim, tóc bạc trắng, nhưng làn da của bà vẫn hồng hào như xưa. Tôi thì thầm vào tai bà: “Bà ơi! Bà vẫn đẹp như xưa”. Bà cười, mắng yêu: “Cha mày, nói có hay không!”. Rồi hai bà cháu tôi dắt nhau ra vườn hái quả.
16. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Bài cũ : -Học bài ghi nhớ. - Hoàn thành các bài tập 1: sgk/ 51 - Vẽ sơ đồ tư duy vào vở học. Bài mới : Soạn bài : Chiếc lá cuối cùng. - Đọc trước văn bản và tóm tắt nội dung truyện. - Trả lời các câu hỏi phần đọc hiểu văn bản. - Tìm hiểu và phân tích các nhân vật trong truyện - Tìm hiểu nghệ thuật của văn bản.