Đề thi HSG cấp Thành phố môn Ngữ văn 8 - Trường THCS Ninh xá năm học 2023-2024 (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề thi HSG cấp Thành phố môn Ngữ văn 8 - Trường THCS Ninh xá năm học 2023-2024 (Có đáp án)

1. UBND THÀNH PHỐ BẮC NINH KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP THÀNH PHỐ PPHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Năm học 2023-2024 Môn Ngữ văn -Lớp 8 Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề) ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề thi có 02 trang) PHẦN 1: ĐỌC – HIỂU (6,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi : XA XỨ Em tôi học đến kiệt sức để có một suất du học. Thư đầu gửi về em viết: “Ở đây, đường phố sạch đẹp, văn minh, bỏ xa lắc nước mình ” Cuối năm viết: “Muà đông bên này tĩnh lặng, tinh khiết như tranh, thích lắm ” Muà đông năm sau viết: “Em thèm một chút nắng ấm quê nhà, muốn được đi giữa phố bụi bặm, ồn ào, nhớ bến chợ xôn xao, lầy lội Biết bao lần trên phố, em đuổi theo một người châu Á để hỏi có phải người Việt không ” (Theo Internet, blog Quà trực tuyến. com) Câu 1 (1,0 điểm) Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của văn bản trên. Câu 2 (1,0 điểm) Chỉ ra sự thay đổi tâm trạng của “Em tôi” ở hai lần viết thư đầu và lần thứ ba. Câu 3 (2,0 điểm) Phân tích tác dụng của 1 biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn “Mùa đông bên này tĩnh lặng, tinh khiết như tranh, thích lắm ” Câu 4 (2,0 điểm) Chỉ ra những thông điệp được rút ra từ văn bản trên? PHẦN 2: VIẾT (14 điểm) Câu 1 (4,0 điểm) Từ thông điệp của văn bản em hãy viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về tình yêu quê hương nguồn cội của con người. Câu 2. (10 điểm) : Nhà thơ Xuân Diệu viết : Nguyễn Khuyến là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam . Em hiểu ý kiến trên như thế nào ? Bằng hiểu biết của bản thân về chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến , hãy làm sáng tỏ nhận định trên. Hết
2. - Giới thiệu tác giả Nguyễn Khuyến - Dẫn dẳt vấn đề cần nghị luận 2. THÂN BÀI 2.1. Nhìn bao quát chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến - Viết chùm ba bài thơ về mùa thu, Nguyễn Khuyến đã chứng tỏ nguồn cảm hứng dồi dào với mùa thu, với quê hương. - Mỗi bài thơ thu của Nguyễn Khuyến miêu tả, cảm nhận mùa thu ở một không gian, thời gian không giống nhau nhưng tất cả đó đều là những cảnh vật rất thật của nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ. 2.2 Thu vịnh (Vịnh mùa thu) - Bài thơ không tả mùa thu từ một nơi, trong một lúc mà là bức tranh tổng hợp, khá hoàn chỉnh về mùa thu. Ở đây hầu như có đủ những hình ảnh đặc trưng cho mùa thu ở thôn quê Việt Nam( bầu trời cao xanh, cần trúc mảnh mai, gió thu nhẹ, mặt nước biếc phu sương khói, ánh trăng trong, chùm hoa trước giậu ). - Nghệ thuật chấm phá => Cảnh mùa thu trong Thu vịnh thật thanh khiết, tĩnh lặng. Từ đường nét đến màu sắc, từ âm thanh đến vận động cái gì ở đây cũng dịu, cũng nhẹ. Ấy cũng là đặc điểm tâm hồn Nguyễn Khuyến. Ô => Không khí làng quê mùa thu ở Thu vịnh im ắng và phảng phất nỗi u hoài. Không gian và thời gian trở nên mông lung, không xác định trong tâm trạng bâng khuâng buồn của thi nhân. 2.3 Thu điếu (Câu cá mùa thu) - Bài thơ cảm nhận mùa thu từ một không gian xinh xắn, thơ mộng, từ điểm nhìn của một người câu cá. - Mở đầu bằng một cảnh thu bình dị rất riêng của làng, quê đồng bằng Bắc Bộ: ao thu. Một thế giới tĩnh lặng, trong suốt mà trong đó mọi vật hài hòa nhẹ nhõm. - Những chuyển động, âm thanh trong thế giới thu này thật nhẹ nhàng và chỉ càng gây ấn tượng về sự đọng kết, sự tĩnh lặng. Làn sóng biếc chỉ “gợn tí”. Lá vàng cũng “khẽ đưa vèo trong gió thu => Hai câu thực tả cảnh gần, hai câu luận tả canh cao, cảnh xa để hợp tạo thành bức tranh thu yên ả, đượm buồn. Chỉ ở mùa thu mới có “Tầng mây lơ
3. lửng trời xanh ngắt” ấy (ba lần trong ba bài thơ thu đều xuất hiện bầu trời xanh ngắt). Cũng chỉ ở làng quê xứ Bắc đang độ thu mới có “Ngõ trúc quanh co khách vắng teo” ấy! - Trong bức tranh thu ở Thu điếu hiện lên hình ảnh con người đang ngồi câu cá nơi ao thu lạnh lẽo". Song con người này cũng chẳng hề đánh động thêm gì cho bức tranh. Trái lại, tư thế và tâm tưởng của con người chỉ tạo thêm ấn tượng về sự ngưng đọng mà thôi. 2. 4 Thu ẩm (Uống rượu mùa thu) - Đây là mùa thu được cảm nhận bằng tâm trạng của một người ngồi uống rượu. Lúc này, cảnh thu sẽ mang các ấn tượng nỗi niềm riêng - dường như cũng chập chờn, mờ ảo. Có lẽ vì thế mà bài thơ có nhiều từ lấp láy và dùng vần “oe”. - Thu ẩm không miêu tả riêng một cảnh thu ở một thời điểm nào mà là sự “tổng hợp nhiều cảnh thu ở nhiều thời điểm” (Xuân Diệu). Bài thơ cũng không hề có một chữ “thu” (khác với “trời thu” ở Thu vịnh và “ao thu” ở Thu điếu). Vậy mà đọc lên ta nhận ra chính xác cảnh sắc thu quen thuộc của làng quê Việt Nam. Đây là một mái nhà tranh bình dị trong ngõ tối vào đêm sâu lập lòe những con đom đóm. - Phải là “ngõ tối”, “đêm sâu" thì mới có thể thấy “đóm lập lòe"; ngược lại, cái lập lòe của con đom đóm ấy lại càng khiến cho ngõ tối bỗng tối hơn, đêm sâu thành sâu hơn Đây là cảnh của buổi sáng sớm (hay buổi chiều) với khói nhạt phất phơ nơi lưng giậu. Rồi lại cảnh đêm trăng với mặt ao lóng lánh. => Bài thơ tạo trong ta ấn tượng “phi thời gian” nhưng cũng gợi rất sâu vào không khí tĩnh mịch, trong lành vô cùng thân thuộc của thôn quê Việt Nam. 3. ĐÁNH GIÁ CHUNG: - Cả ba bài thơ thu đã tái hiện nên những cảnh sắc mùa thu rất đỗi đặc trưng và quen thuộc của mùa thu vùng đồng bằng Bắc Bộ. Mội bài thơ có một cách diễn đạt, một cách cảm nhận riêng nhưng đều đã thể hiện được tình yêu nước thầm kín của nhà thơ. Hết
4. Lưu ý: - Đề 100% là các câu hỏi tự luận. - HDC được làm chính xác, cẩn thận, khoa học. - Đề thi có thể sử dụng một ngữ liệu xuyên suốt qua các phần (các câu), có thể sử dụng nhiều ngữ liệu khác nhau.