Giáo án Lịch sử 8 (Cánh diều) - Chương 2 - Bài 4: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỷ XVI đến giữa thế kỷ XIX - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

Nội dung tài liệu: Giáo án Lịch sử 8 (Cánh diều) - Chương 2 - Bài 4: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỷ XVI đến giữa thế kỷ XIX - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

1. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- Ngày soạn: Ngày 4,11/10/2023 2,9/10/2023 20/9/2023 Dạy Tiết(TKB) 3,4 3,3 Lớp 8A 8B CHƯƠNG 2. ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỶ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỶ XIX BÀI 4 - TIẾT 7,8 ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỶ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỶ XIX I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Trình bày được những nét chính về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào các nước Đông Nam Á. - Nêu được những nét nổi bật về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây. - Mô tả được những nét cơ bản của cuộc đấu tranh ở các nước Đông Nam Á chống ách đô hộ của thực dân phương Tây. 2. Năng lực * Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. * Năng lực chuyên biệt: - Năng lực tìm hiểu lịch sử: Khai thác và sử dụng được thông tin của một số tư liệu lịch sử trong bài học dưới sự hướng dẫn của một số giáo viên. - Nhận thức và tư duy lịch sử: Biết phân tích sự kiện để rút ra kết luận, nhận định và liên hệ thực tế. 3. Phẩm chất - Yêu nước: Cảm thông với nhân dân các dân tộc bị chủ nghĩa thực dân đô hộ. Có thái độ phê phán, lên án chủ nghĩa thực dân. - Chăm chỉ: Chăm học, chăm làm, hăng say học hỏi và nhiệt tình tham gia hoạt động nhóm. - Trách nhiệm: Có trách nhiệm gìn giữ và phát huy truyền thống lịch sử văn hoá tốt đẹp của dân tộc. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Phiếu học tập của học sinh. - Lược đồ khu vực Đông năm Á từ sau thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX. - Máy tính, máy chiếu (nếu có). 2. Học sinh - Đọc trước Sgk, sưu tầm các tư liệu lịch sử liên quan theo yêu cầu của giáo viên. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. Hoạt động khởi động a. Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được đó là tìm hiểu về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào các nước Đông Nam Á và cuộc đấu tranh chống ách đô hộ thực dân của nhân dân các nước Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
2. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- này. Sau đó đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. b. Nội dung: GV cho học sinh xem hình 4.1. Hải quân Anh tiến vào Y-an-gun (Miến Điện) (tranh vẽ) (SGK trang 19). c. Sản phẩm: HS mô tả được những hiểu biết của mình về bức tranh d. Tổ chức thực hiện: GV cho HS xem hình 4.1. Hải quân Anh tiến vào Y-an-gun (Miến Điện) (tranh vẽ) (SGK trang 19). ? Bức tranh tái hiện lại sự kiện lịch sử gì? Miến Điện là tên gọi của đất nước nào ngày nay? Em biết gì về về nguyên nhân dẫn đến sự kiện lịch sử đó? Từ câu trả lời của HS, GV vào bài mới: Từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX, trong khi các nước Châu Á và Bắc Mĩ đã căn bản hoàn thành cuộc cách mạng tư sản, sau đó là cách mạng công nghiệp thì các nước Châu Á nói chung và khu vực Đông Nam Á nói riêng vẫn chìm đắm dưới chế độ phong kiến và nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu. Từ đó Đông Nam Á sớm trở thành đối tượng xâm lược của thực dân Phương Tây. Vậy quá trình đó diễn ra như thế nào? Nhân dân các nước Đông Nam Á đã đấu tranh chống lại ách đô hộ thực dân ra sao? Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được điều đó. B. Hoạt động hình thành kiến thức 1. Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây. a. Mục tiêu: HS trình bày được những nét chính về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào các nước Đông Nam Á. b. Nội dung: Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện Hoạt động của thầy và trò ND cần đạt Hoạt động 1: Khái quát quá trình xâm nhập 1. Khái quát quá trình xâm Đông Nam Á của thực dân phương Tây nhập Đông Nam Á của * Mục tiêu: Nêu những nét chính về quá trình thực dân phương Tây xâm nhập của thực dân phương Tây vào Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX. * Tổ chức thực hiện: Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập HS đọc phần 1 và trả lời các câu hỏi 1. Nguyên nhân dẫn đến thực dân phương Tây xâm nhập Đông Nam Á đến giữa thế kỉ XIX? 2. Nêu những nét chính về quá trình xâm nhập của thực dân phương Tây vào Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
3. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- - HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau (nhóm cặp/ bàn) khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập. 1. Nguyên nhân dẫn đến thực dân phương Tây xâm nhập Đông Nam Á đến giữa thế kỉ XIX? - Có vị trí chiến lược quan trọng, giàu tài nguyên khoáng sản nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược - In-đô-nê-xi-a: Thực dân Bồ của các nước tư bản phương Tây. Đào Nha xâm nhập ngay từ 2. Nêu những nét chính về quá trình xâm nhập thế kỉ XVI. Đến giữ thế kỉ của thực dân phương Tây vào Đông Nam Á từ XIX, Hà Lan đã hoàn thành nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX? xâm lược GV hướng dẫn HS lập bảng tóm tắt quá trình xâm - Mã Lai (Ma-lai-xi-a) và nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây ở Miến Điện (Min-an-ma): Từ các nước sau: sau thế kỉ XVI, Anh, Pháp, - In-đô-nê-xi-a. Hà Lan tranh chấp. - Mã Lai (Ma-lai-xi-a) và Miến Điện (Min-an- - Phi-lip-pin: Giữa thế kỉ ma). XVI, Tây Ban Nha đánh - Phi-lip-pin. chiếm, năm 1898, Mĩ xâm - Ba nước Đông Dương (Việt Nam, Làm, Cam pu lược và biến nước này thành chia). thuộc địa. - Xiêm (Thái Lan). - Ba nước Đông Dương (Việt Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động Nam, Làm, Cam pu chia): Từ - HS lần lượt trả lời các câu hỏi thế kỉ XVI, nhiều nước thực Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ dân tranh giành ảnh hưởng. học tập Cuối thế kỉ XIX, Pháp độc HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của bạn. chiếm ba nước Đông Dương GV phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực - Xiêm (Thái Lan): Do chính hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. GV giới sách ngoại giao mềm dẻo của thiệu cho học sinh những nội dung liên quan đến vua con tàu phlo-đờ Ma của Bồ Đào Nha đến xâm Ra-ma V nên giữ được nên lược độc lập tương đối. Phi-lip-pin năm 1511. 2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây a. Mục tiêu: HS trình bày được một số nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây. b. Nội dung: GV đặt câu hỏi, HS trả lời câu hỏi của GV. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
4. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- Hoạt động 2: Tình hình Đông Nam Á dưới ách 2. Tình hình Đông Nam Á đô hộ của thực dân phương Tây dưới ách đô hộ của thực *Mục tiêu: Chính sách cai trị và tình hình nổi bật dân phương Tây về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở Đông Nam - Về chính trị: Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây. + Chính quyền, tầng lớp trên *Tổ chức thực hiện: ở các nước đã đầu hàng, phụ Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập thuộc hoặc làm tay sai cho - HS đọc phần 2 và trả lời câu hỏi sau: thực dân. 1. Khai thác tư liệu (tr.21), em biết điều gì về + Bộ máy ở trung ương, cấp chính sách cai trị của chính quyền thực dân ở một tỉnh đều do các quan chức số nước Đông Nam Á? thực dân điều hành. 2. Hãy trình bày những nét chính về tình hình - Về kinh tế: chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của các nước + Đẩy mạnh vơ vét, bóc lột Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương người dân bản xứ, không chú Tây. trọng mở mang công nghiệp - Nhóm 1: Về tình hình chính trị nặng, chủ yếu xây dựng - Nhóm 2: Về tình hình kinh tế những ngành công nghiệp - Nhóm 3: Về tình hình văn hoá chế biến. - Nhóm 4: Về tình hình xã hội + Mở rộng đường giao thông Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập để phục vụ cho công cuộc - HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. Câu hỏi 1 khai thác kinh tế hoặc đàn áp GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau nhân dân. (nhóm cặp) khi thực khi thực hiện nhiệm vụ, câu + Cướp đoạt ruộng đất đề lập hỏi 2 HS sẽ làm việc theo nhóm (mỗi nhóm là 1 đồn điền,.... tổ) và trình bày trên bảng phụ. - Về văn hoá: 1. Khai thác tư liệu (tr.21), em biết điều gì về + Du nhập của văn hoá chính sách cai trị của chính quyền thực dân ở một phương Tây làm xói mòn số nước Đông Nam Á? những giá trị văn hoá truyền - Nhóm cặp (2 bạn cùng bàn) trao đổi với nhau 5 thống. phút và nêu được đoạn tư liệu trên phản ánh về + Thực hiện chính sách nô chính sách “chia để trị” của chính quyền thực dân dịch nhằm đồng hoá và ngu ở một số nước Đông Nam Á. dân để dễ bề cai trị. + “Chia để trị” là một chính sách thâm độc của các nước thực dân phương Tây. + Việc các nước thực dân phương Tây tiến hành chính sách “chia để trị” đã để lại nhiều hậu quả cho nhân dân Đông Nam Á. 2. Hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây. - Về xã hội: có sự phân hoá - HS ghi cụ thể câu trả lời vào bảng phụ đã chuẩn sâu sắc: bị sẵn, HS cùng nhóm sẽ cùng bàn luận, trao đổi. + Một bộ phận quý tộc, lãnh Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
5. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- - N1: Về chính trị chúa phong kiến câu kết với + Chính quyền và tầng lớp trên ở các nước đã đầu thực dân. hàng. Bộ máy ở trung ương và cấp tỉnh đều do các + Giai cấp nông dân ngày quan chức thực dân điều hành. càng bị bần cùng hoá, phải - N2: Về kinh tế chịu mọi thứ thuế, lao dịch + Vơ vét, bóc lột người dân bản xứ, mở rộng hệ nặng nề. thống đường giao thông để phục vụ cho công cuộc + Giai cấp tư sản dân tộc, khai thác kinh tế, cướp đoạt ruộng đất.... giai cấp công nhân, tầng lớp - N3: Về văn hoá tiểu tư sản trí thức hình thành + Du nhập của văn hoá phương Tây và phát triển, bắt đầu tham + Thực hiện chính sách nô dịch nhằm đồng hoá và gia vào cuộc đấu tranh giải ngu dân để dễ bề cai trị. phóng dân tộc. - N4: Về xã hội + Có sự phân hoá sâu sắc: bộ phận quý tộc câu kết với thực dân, giai cấp nông dân ngày càng bị bần cùng hoá, giai cấp tư sản dân tộc, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức hình thành và phát triển. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động - HS lần lượt trả lời các câu hỏi 1. Câu hỏi 2 mỗi nhóm sẽ cử đại diện lên trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Một số nội dung GV nhấn mạnh trong bài: 1. “Chia để trị” là một chính sách thâm độc của các nước thực dân phương Tây, thông qua việc dùng nhiều biện pháp chia rẽ khác nhau, các nước thực dân muốn: cắt đứt những mối liên hệ cơ bản, cần thiết của nước thuộc địa trên nhiều phương diện; từ đó giảm dần và đi đến xóa bỏ ý chí đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước của nhân dân thuộc địa. + Việc các nước thực dân phương Tây tiến hành chính sách “chia để trị” đã để lại nhiều hậu quả cho nhân dân Đông Nam Á, ví dụ như: tạo ra sự chia rẽ, rạn nứt khối đoàn kết, mâu thuẫn giữa các vùng trong cả nước và giữa các nước với nhau; bộ máy cai trị của chính quyền thực dân được củng cố. 2. HS lưu ý Sơ đồ về tình hình về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của các nước Đông Nam Á Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
6. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây. Chúng đẩy mạnh trên tất cả mọi lĩnh vực, kiểm soát toàn bộ và kìm hãm dân bản xứ. - GV đánh giá kết quả và cho điểm cộng cho nhóm hoàn thành tốt khi thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. 3. Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống thực dân phương Tây từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX. a. Mục tiêu: Giúp HS mô tả được một số nét chính về cuộc đấu tranh tiêu biểu ở Đông Nam Á chống ách đô của thực dân phương Tây. b. Nội dung: GV đặt câu hỏi, HS trả lời câu hỏi của GV. c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt B1: Chuyển giao nhiệm vụ Đọc thông tin trong mục 3 SGK, em hãy hoàn thành - Ở In-đô-nê-xi-a: các nhiệm vụ sau: + Sau khi bị thực dân Hà Lan 1. Tại sao Đông Nam Á trở thành đối tượng xâm đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa lược của tư bản phương Tây? tiêu biểu đã nổ ra như: khởi 2. HS theo dõi SGK, kết hợp với những hiểu biết nghĩa Tơ-ru-nô Giê-giô (1675), sau khi học Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản để trả khởi nghĩa Su-ra-pa-tit (1683 - lời 1719), khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô- - GV nhận xét, kết luận: rô (1825 - 1830),... + Sau cách mạng công nghiệp, nền kinh tế tư bản + Kết quả: các cuộc đấu tranh phát triển mạnh, các nước tư bản cần thị trường và đều thất bại. thuộc địa, vì vậy đẩy mạnh xâm lược, tranh giành thuộc địa. - Tại Phi-líp-pin: + Đông Nam Á là một khu vực rộng lớn, đông + Ngay khi thực dân Tây Ban dân, giàu tài nguyên, có vị trí chiến lược quan trọng, Nha xâm nhập đã vấp phải sự chế độ phong kiến đang suy yếu , trở thành đối chống trả quyết liệt của thổ dân tượng xâm lược của thực dân Âu - Mĩ đảo Mác-tan (1521) với thủ lĩnh B2: Thực hiện nhiệm vụ là La-pu-la-pu. GV: Mô tả một số nét chính về cuộc đấu tranh tiêu + Đến đầu thế kỉ XIX, phong biểu ở Đông Nam Á chống ách đô của thực dân trào đấu tranh đã có bước tiến phương Tây? rõ rệt, tiêu biểu là khởi nghĩa HS: của Nô-va-lét (1823), khởi - Quan sát ngữ liệu trong SGK để trả lời câu hỏi. nghĩa Khơ-rút-xơ (1844). B3: Báo cáo, thảo luận GV yêu cầu HS trả lời. - Ở Miến Điện: ngay từ cuộc HS trả lời câu hỏi của GV. xâm lược đầu tiên (1824 - B4: Kết luận, nhận định 1826), quân Anh đã vấp phải sự Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức lên kháng cự của quân đội Miến Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
7. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- màn hình. Điện do tướng Ban-đu-la chỉ huy. Đến năm 1825, Ban-du-la hi sinh, cuộc kháng chiến thất bại. C. Hoạt động luyện tập a) Mục tiêu: Vận dụng kiến thức của bài học vào việc làm bài tập cụ thể b) Nội dung: HS suy nghĩ cá nhân làm bài tập của GV giao c) Sản phẩm: Đáp án đúng của bài tập. d) Tổ chức thực hiện B1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên giao bài tập cho HS Em có nhận xét gì về chính sách đô hộ của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á?... B2: Thực hiện nhiệm vụ - HS xác định yêu cầu của bài tập và suy nghĩ cá nhân để làm bài tập - GV hướng dẫn cho HS tìm hiểu yêu cầu và làm bài tập B3: Báo cáo, thảo luận - GV yêu cầu HS trình bày sản phẩm của mình. - HS trình bày, theo dõi, nhận xét, đánh giá và bổ sung cho bài của bạn (nếu cần). B4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét bài làm của HS. - Nhận xét: + Trong quá trình cai trị các nước Đông Nam Á, thực dân phương Tây đã tiến hành những chính sách cai trị thâm độc và toàn diện ở tất cả các lĩnh vực, từ: chính trị đến kinh tế, văn hóa, xã hội, + Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn đến những chuyển biến lớn ở các nước trong khu vực Đông Nam Á; đồng thời khiến mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân thuộc địa với chính quyền thực dân ngày càng sâu sắc. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của hàng loạt các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở các nước Đông Nam Á D. Hoạt động vận dụng a. Mục tiêu: Giúp học sinh nắm lại các kiến thức vừa tìm hiểu để vận dụng. b. Nội dung: 1. Em có nhận xét gì về chính sách đô hộ của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á? 2. Có ý kiến cho rằng: Các nước tư bản phương Tây xâm chiếm Đông Nam Á là để giúp đỡ những nước này thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Em đồng ý với ý kiến đó không? Hãy sưu tầm một số tư liệu từ sách, báo và internet để chứng minh cho ý kiến của em. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: GV giao về nhà cho HS làm vào vở BT * Hướng dẫn học bài - Học bài, trả lời câu hỏi ở phần vận dụng - Soạn bài 5. Cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn + Sự ra đời Vương triều Mạc Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------
8. Kế hoạch bài dạy môn Lịch sử 8- 2023-2024 ----------------------------------------------------- + Xung đột Nam - Bắc triều + Xung đột Trịnh - Nguyễn Gv : Nguyễn Thị Huyền -----------------------------------------------------