Giáo án Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Tiết 42, văn bản: Cảnh khuya - Nguyễn Thị Kiến

Nội dung tài liệu: Giáo án Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Tiết 42, văn bản: Cảnh khuya - Nguyễn Thị Kiến

1. GIÁO ÁN DẠY HỘI GIẢNG CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM Họ tên: Nguyễn Thị Kiến Lớp 8A Ngày dạy 18/11/2020 Tiết: 42 Văn bản CẢNH KHUYA A.MỤC TIÊU BÀI HỌC * Kiến thức - Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên gắn liền với lòng yêu nước của Hồ Chí Minh. - Thấy được nghệ thuật tả cảnh, tả tình, ngôn ngữ sáng tạo thể hiện tinh thần, tư tưởng cách mạng *Kĩ năng - Đọc, hiểu, cảm thụ thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh. * Tư tưởng - Yêu quý kính trọng, biết ơn vị lãnh tụ của dân tộc Hồ Chí Minh.Giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc - Yêu quý và có ý thức bảo vể thiên nhiên tươi đẹp. II. ĐỒ DÙNG –PHƯƠNG TIỆN - Soạn bài, SGK, SGV,đọc sách tham khảo,tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng,các tài liệu: kiến thức cơ bản và bài tập nâng cao. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG 1. Ổn định 2.Kiểm tra bài cũ: Đọc bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Lí Bạch? Nêu những nét chính về nội dung và nghệ thuật 3 - Bài mới: GV chiếu một số hình ảnh HS quan sát. (?) Hãy cho biết đây là ai? Các bức ảnh sau chụp ở thời điểm nào? Ở đâu? Hình ảnh Bác Hồ trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp ở chiến khu Việt Bắc. Chủ tịch Hồ Chí Minh vốn là một con người với tâm hồn nghệ sĩ. Trong kháng chiến chống Pháp, ở chiến khu Việt Bắc, dù bận trăm công ngàn việc nhưng có khi đôi chút nghỉ ngơi trong đêm khuya thanh vắng trong rừng sâu núi thẳm, tình cờ bắt gặp một cảnh đẹp, một mảnh trăng xa, nhìn ánh trăng Người lại làm thơ. Hai bài thơ chúng ta sẽ học trong tiết này chính là hai trường hợp như thế. Hoạt động của thây. Hoạt động của trò. Nội dung cần đạt. *HĐ1: Giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung: tìm hiểu chung về tác 1. Tác giả, tác phẩm: giả tác phẩm * Tác giả: Hồ Chí Minh ? Em hãy nêu những (1890 - 1969). - HS đọc nội dung phần hiểu biết của em về Bác? - Lãnh tụ vĩ đại của dân chú thích * sgk/141. tộc, lãnh đạo nhân dân ta GV tích hợp với lịch sử đấu tranh giành độc lập,
2. 2 ? Cho biết hoàn cảnh ra thống nhất Tổ quốc và đời của hai bài thơ? Cuối năm 1947 quân Pháp xây dựng CNXH. Bài thơ được viết năm ồ ạt tấn công lên Việt Bắc - Người là danh nhân văn 194 ở chiến khu Việt hòng tiêu diệt lực lượng hóa thế giới, một nhà thơ bắc, trong những năm chủ yếu vào cơ quan đầu lớn. đầu của cuộc kháng lão cuộc kháng chiến. * Tác phẩm: Hai bài thơ chiến chống thực dân Chúng ta đã làm thất bại ý được viết năm 1947 ở Pháp (1946 - 1954). đồ của địch và tiêu diệt chiến khu Việt Bắc - GV hướng dẫn đọc: lực lượng của chúng. 2. Đọc, tìm hiểu chú Giọng đoc bài cần chậm thích, bố cục: rãi, thanh thản và lắng * Đọc - chú thích: sâu, chú ý ngắt nhịp đúng : + Bài “Cảnh khuya”: Câu 1: ¾ Câu 2, 3: 4/3 Câu 4: 2/5 - GV đọc mẫu, gọi 2 HS -2 HS đọc nhận xét đọc nhận xét sửa sửa sai. sai. - GV hướng dẫn HS giải Bố cục: Gồm 4 phần: thích từ khó 1, 2, 3 SGK. Khai - thừa - chuyển - hợp thơ có gì khác ? Bài thơ được sáng tác bằng thể thơ gì? * Thể thơ: Thất ngôn tứ - GV giới thiệu thể thơ:. tuyệt. ?Bài thơ có phương thức biểu đạt nào? ? Bài thơ có bố cục như Bố cục; 2 phần * Bố cục: 2 phần: thế nào? Hai câu đầu: Cảnh trăng ở núi rừng Việt Bắc Hai câu cuối: Tâm trạng của tác giả. HĐ2: Giao nhiệm vụ II. Tìm hiểu văn bản: tìm hiểu văn bản - HS đọc lại bài thơ. 1. Hai câu thơ đầu Cảnh đêm trăng ở rừng ? Hai câu đầu bài thơ chiến khu Việt Bắc. miêu tả cảnh gì? Cảnh đêm trăng giữa rừng Cảnh rừng Việt Bắc vào chiến khu Việt Bắc. đêm khuya được miêu tả Âm thanh: Tiếng suối - như thế nào? tiếng hát xa. ? Tác giả miêu tả tiếng Hình ảnh: trăng, cổ thu, suối như thế nào? Đó là hoa.
3. 3 nghệ thuật gì? -Nghệ thuật so sánh: ? Các nhà thơ thường so Tiếng suối như tiếng hát sánh tiếng suối. Em tìm từ xa vọng lại vẻ đẹp một số câu thơ miêu tả âm thanh. tiếng suối? - Cách so sánh hiện đại, GV: Côn Sơn suối chảy mới mẻ. Người đọc tưởng rì rầm đàn cầm” tượng như có giọng hát có Tiếng hát trong như con người làm chủ nước ngọc tuyền”Tiếng cảnh trở nên gần gũi, thân hát bên sông) của Thế mật với con người và có Lữ. Vì sao Bác lại so sức sống trẻ trung. sánh như vậy? Nhưng -Nguyễn Trãi: “Tiếng Bác lại so sánh tiếng suối như tiếng đàn cầm”. suối với tiếng hát Vì sao “Côn Sơn bên tai” - lại như vậy? Nguyễn Trãi Cách tả, so sánh tiếng “Tiếng suối trong như suối với tiếng hát xa nước ngọc tuyền” - Thế vọng lại của HCM gợi Lữ. cảnh tượng thiên nhiên - Vẻ đẹp của hình ảnh. như thế nào ở chiến khu - Động từ “lồng”. Việt Bắc? -Bức tranh có mảng tối (Thiên nhiên trở nên gần sáng, cao thấp, cây, hoa, gũi không cò văng vẻ, trăng hoà hợp trở nên hoang sơ mà mang âm sống động ánh trăng có thanh sự sống của con linh hồn, có sức sống. người Sự sống thanh -Trăng chiếu xuống, xiên bình của thiên nhiên vào kẽ lá trong vòm cây cảnh đẹp gợi cảm đối cổ thụ, bóng cây cổ thụ với con người). chùm lên như những ? Ngoài so sánh câu thơ khóm hoa dưới mặt đất -> thứ hai tác giả sử dụng Gợi cảnh tượng lung linh biện pháp nghệ thuật nào huyền ảo, tráng lệ. được dùng ở đây? -Thiên nhiên trong trẻo, ? Điệp từ lồng giúp em tươi sáng gần gũi gợi hình dung như thế nào niềm vui sống cho con về cảnh. người. ? Ngôn từ đó có sức gợi một cảnh tượng như thế nào trong sự hình dung của em? ? Hai câu thơ gợi được - Hình ảnh so sánh đặc vẻ đẹp như thế nào về sắc, sử dụng động từ, thiên nhiên của núi rừng điệp ngữ “lồng”, nhân
4. 4 Việt Bắc? hóa. GV: Vẻ đẹp nơi đây đã đi vào thơ ca qua nhiều thế hệ nhà thơ Việt Bắc: Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi. Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng. Ngày xuân mơ nở trắng rừng => Bức tranh cảnh ? Qua 2 câu đầu em thấy khuya ở cảnh núi rừng cảnh vật hiện lên dưới Việt Bắc đẹp lung linh ngòi bút của Bác như thế huyền ảo, tràn đầy , sức nào? sống - HS đọc 2 câu cuối. 2. Hai câu thơ cuối: Chuyển ý: Cảnh và Tâm trạng của Bác người luôn hòa hợp gắn Cảnh như vẽ bó. Vậy hai câu kết tả Người chưa ngủ cảnh hay tả người? ? Cảnh và người hiện ra như thế nào. ?Yếu tố nghệ thuật nào được sử dụng ở hai câu. Thảo luận: Nhóm bàn -Thời gian: 2 phút Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng: điệp ngữ “ Chưa ngủ” đặt ở cuối câu 3 đầu câu 4 là một bản lề mở ra hai phía của tâm trạng trong cùng một con người: Hình ảnh nào gợi lên trong câu thơ cuối(?)Điều này giúp em hiểu gì về Bác? ? Vì sao Bác lại so sánh cảnh như tranh( vì cảnh đẹp) ?Trước cảnh thiên nhiên - Tình yêu thiên nhiên say đẹp như tranh ấy, Bác mê, không ngủ Hồ dành tình cảm nào cho thiên nhiên ? Trong thơ Bác, thiên
5. 5 nhiên không tách khỏi con người mà hoà hợp với con người. Con người trong thơ Bác vừa là con người say đắm với thiên nhiên vừa là - con người lo toan. Lời (Vì lo nỗi nước nhà). thơ nào diễn tả điều đó? GV Chuyển ý từ cảnh tình. Nửa trước khái quát “vẻ đẹp như vẽ” qua cái (Không phải vì trăng đẹp nhìn của nhà thơ, nửa mà vì lo cho dân cho nước sau khép bằng “chưa còn bao nỗi gian lao). ngủ” thật tự nhiên). ? 2 câu thơ có từ nào (Tình yêu thiên nhiên gắn được lặp lại và điều đó liền với tình yêu đất có tác dụng gì đối với nước). việc thể hiện tâm trạng -Niềm say mê trước cảnh của nhà thơ? ((Như bản đẹp thiên nhiên và nỗi lo lề khép mở hai thế giới nước nhà, thể hiện sự hoà ảo + thực. Say đắm hoà hợp với thiên nhiên). hợp thống nhất giữa nhà ? Người chưa ngủ ở đây thơ và người chiến sĩ, là tác giả HCM. Theo giữa tâm hồn người nghệ em trong quan hệ với sĩ, chiến sĩ, ngoại cảnh, “Cảnh khuya như vẽ” thì nội tâm tâm hồn lạc “Người chưa ngủ” vì lý quan . phong thái ung So sánh. do gì? - Điệp từ “chưa ngủ” ? Trạng thái “chưa ngủ” dung, vì dân vì nước. ở đây phản ánh cảm xúc tâm hồn nào của tác giả? => Sự hoà hợp thống ? Qua sự chưa ngủ của nhất giữa giữa tâm hồn Bác ta có thể hiểu thêm người nghệ sĩ, chiến sĩ, điều gì về tâm hồn và ngoại cảnh, nội tâm tính cách của Người? tâm hồn vì dân vì nước. ? Đọc một số câu thơ nói về sự lo lắng của Bác. Tóm lại: Cảnh khuya là bài thơ về thiên nhiên và con người. Tình yêu thiên nhiên hoà quyện trong tình yêu đất nước của lãnh tụ HCM ở chiến
6. 6 khu Việt Bắc trong những năm kháng chiến gian khổ. HĐ 3: Giao nhiệm vụ III. Tổng kết: tổng kết. 1Nghệ thuật: ? Những nét dặc sắc về Thể thơ thất ngôn tứ nghệ thuật. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt tuyệt So sánh, điệp ngữ So sánh, điệp ngữ -Lời thơ tự nhiên trong -Lời thơ tự nhiên trong ? Cảm nhận từ bài thơ sáng sánh “Cảnh khuya” cho ta Bài thơ miêu tả cảng rừng 2. Nội dung: thấy biểu hiện tình cảm Việt Bắc và phong thái nào của tác giả? ung dung của Bác, lo lắng Bác Hồ rất yêu thiên cho vận đất nước. nhiên , em học tập ở Bác IV. Luyện tập điều gì về bảo vệ thiên nhiên nơi em học tập và sinh sống? Tích hợp AN QP: Bài thơ được Bác viết trong thời kì kháng chiến chống Pháp. Để có được cuộc sống hòa bình như này hôm nay em cần phải làm gì? HĐ 4: Giao nhiệm vụ luyện tập Đọc thuộc lòng bài thơ? - Tìm một số câu thơ viết về trăng của Bác. 4. Giao nhiệm vụ về nhà: Bài vừa học: nắm nội dung và nghệ thuật của bài thơ Viết đoạn văn phân tích tác dụng của các biệ pháp tu từ. Bài của tiết sau: Đọc và soạn bài “Rằm tháng giêng” nắm hoàn cảnh sáng tác. Nội dung nghệ thuật bài thơ. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật