Giáo án Toán 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 43, Bài 37: Hình đồng dạng - Năm học 2023-2024

Nội dung tài liệu: Giáo án Toán 8 (Kết nối tri thức) - Tiết 43, Bài 37: Hình đồng dạng - Năm học 2023-2024

1. Ngày dạy: 05/3/2024 TIẾT 43 - BÀI 37: HÌNH ĐỒNG DẠNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nhận biết được hai hình đồng dạng, hai hình đồng dạng phối cảnh. - Nhận biết được vẻ đẹp trong tự nhiên, nghệ thuật, kiến trúc, công nghệ, chế tạo, biểu hiện qua hình đồng dạng. 2. Năng lực: * Năng lực chung: - Năng lực tự chủ, tự học: HS tự hoàn thành được các nhiệm vụ học tập tại lớp. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Trình bày được kết quả thảo luận của nhóm, biết chia sẻ giúp đỡ bạn thực hiện nhiệm vụ học tập, biết tranh luận và bảo vệ ý kiến của mình. * Năng lực đặc thù: - Năng lực tư duy và lập luận toán học, năng lực giải quyết vấn đề toán học: + Kể tên được những hình đồng dạng trong các hình hình học đơn giản đã được học. + Xác định được tâm phối cảnh của các hình đồng dạng phối cảnh. + Vận dụng kiến thức đã học vào thực tế. - Năng lực sử dụng công cụ và phương tiện học toán: Vẽ được hình đồng dạng phối cảnh của tam giác và đoạn thẳng khi biết tỉ số đồng dạng. - Năng lực giao tiếp toán học: HS nghe hiểu, đọc hiểu của hình đồng dạng. 3. Phẩm chất: - Chăm chỉ: Thực hiện các hoạt động học tập một cách tự giác, tích cực. - Trung thực: Thật thà trong báo cáo kết quả hoạt động cá nhân và theo nhóm, trong đánh giá và tự đánh giá. - Trách nhiệm: Hoàn thành đầy đủ, có chất lượng các nhiệm vụ học tập. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Kế hoạch bài dạy, SGK, máy chiếu. 2. Học sinh: Đồ dùng học tập, SGK, xem bài mới. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động 1: MỞ ĐẦU (3 phút) a) Mục tiêu: Gợi động cơ cho HS thấy được trong thực tế gặp rất nhiều hình có hình dạng giống nhau nhưng có kích thước khác nhau làm nên vẻ đẹp của thế giới tự nhiên. b) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung * Giao nhiệm vụ HS nhận nhiệm vụ, - GV chiếu hình ảnh, yêu cầu HS lắng nghe Gv hướng quan sát hình 9.57 (SGK104) để dẫn vào bài nhận xét về hình dạng và kích thước của những chú cá. * Thực hiện nhiệm vụ HS thảo luận, trao Các chú cá có hình dạng giống nhau - GV yêu cầu HS quan sát, trả lời đổi tìm một số hình nhưng kích thước lớn, bé khác nhau. cá nhân ra nháp. ảnhm vật dụng - HS quan sát, tự hoàn thành yêu trong thực tế có cầu ra nháp.
2. 2 * Báo cáo, thảo luận hình dáng giống - GV gọi HS trả lời tại chỗ. nhau. * Kết luận, đánh giá - GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới: HS nghe GV dẫn Vậy trong các hình đơn giản đã dắt vào bài được học, có những hình nào có tính chất đó? Bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu những hình như vậy. 2. Hoạt động 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (16 phút) a) Mục tiêu: + HS trình bày được khái niệm cặp hình phóng to – thu nhỏ và cặp điểm tương ứng trong cặp hình phóng to – thu nhỏ, hình đồng dạng phối cảnh, tâm phối cảnh. + HS nhận biết được hai hình đồng dạng, tỉ số đồng dạng. + HS vận dụng được kiến thức vừa học để xác định được hình đồng dạng, hình đồng dạng phối cảnh, tâm phối cảnh và tỉ số đồng dạng. + Giúp HS thấy được vẻ đẹp trong tự nhiên, nghệ thuật, kiến trúc, công nghệ chế tạo, biểu hiện qua hình đồng dạng hoặc hình đồng dạng phối cảnh. b) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung * Chuyển giao nhiệm vụ Hình đồng dạng. Hình đồng dạng - GV yêu cầu HS làm hoạt HS nhận nhiệm vụ, phối cảnh động 1, 2: Quan sát hình thảo luận thực hiện HĐ1: 9.58; 9.59 và trả lời câu hỏi. theo hướng dẫn - GV gọi HS nêu định nghĩa +HS nêu định nghĩa hình đồng dạng phối cảnh, tâm phối cảnh của các cặp hình, tỉ số đồng dạng và hình đồng dạng. - Yêu cầu HS quan sát thêm +) Theo đề bài hình 9.58, 9.59. OA 2OA' ,OB 2OB' ,OC 2OC ' * Thực hiện nhiệm vụ AB BC AC nên ta có 2 - HS phát biểu được định HS thực hiện nhiệm A'B' B'C ' A'C ' nghĩa hình đồng dạng phối vụ: Thảo luận nhóm Vậy ∆ABC ∆A ’B’C’ với tỉ số đồng cảnh, tâm phối cảnh của các đôi, thực hiện theo yêu dạng bằng 2. cặp hình, tỉ số đồng dạng và cầu +) MM’ và NN’ cùng đi qua điểm O. hình đồng dạng. +) ∆ABC là hình phóng to (2 lần) của - GV quan sát, hướng dẫn. ∆A’B’C’ và ∆A’B’C’ là hình thu nhỏ * Báo cáo, thảo luận (2 lần) của ∆ABC. - GV gọi HS làm bài và nêu HS báo cáo kết quả các định nghĩa. thực hiện; * Kết luận, nhận định
3. 3 - GV chốt lại cho HS cách HS các nhóm theo dõi, HĐ2: trình bày, khắc phục những nhận xét, bổ sung. sai sót của HS hay gặp. HS lắng nghe, nghi nhớ. Đường thẳng CC’ đi qua O. +) Cặp hình phóng to – thu nhỏ được gọi là cặp hình đồng dạng phối cảnh. +) Các cặp điểm tương ứng của hai hình đồng dạng phối cảnh đồng quy tại tâm phối cảnh. Tỉ số được gọi là tỉ số đồng dạng. +) Hình H được gọi là hình đồng dạng với H’ nếu nó bằng H hoặc bằng một hình phóng to hay thu nhỏ của H. * Giao nhiệm vụ Câu hỏi - GV yêu cầu HS thảo luận HS nhận nhiệm vụ, +) Hai tam giác bằng nhau là hai tam nhóm cặp đôi hoàn thành thảo luận thực hiện giác đồng dạng nhưng không nhất yêu cầu ra nháp. theo hướng dẫn thiết đồng dạng phối cảnh vì nối các - HS lắng nghe nhiệm vụ đỉnh tương ứng chưa chắc đã đồng giáo viên giao quy tại một điểm. * Thực hiện nhiệm vụ +) Trường hợp đặc biệt hai tam giác - HS trình bày yêu cầu ra HS thực hiện nhiệm bằng nhau là đồng dạng phối cảnh. nháp. vụ: Thảo luận nhóm - GV quan sát, theo dõi quá đôi, thực hiện theo yêu trình làm việc của HS. cầu - 2HS trình bày, còn lại làm vào vở. * Báo cáo, thảo luận - Đại diện 2 nhóm bất kỳ HS báo cáo kết quả đứng lên trình bày, các nhóm thực hiện; còn lại nghe và nhận xét. HS các nhóm theo dõi, - GV quan sát, theo dõi quá nhận xét, bổ sung. trình làm việc của HS. * Kết luận, nhận định - GV đánh giá kết quả thực HS lắng nghe, nghi hiện nhiệm vụ của các nhóm. nhớ. - GV lưu ý: Chỉ có một trường hợp đặc biệt về hai tam giác bằng nhau là đồng
4. 4 dạng phối cảnh bằng cách lấy các đỉnh đối xứng qua một điểm. Chú ý: Mặc dù không phải cặp hình phóng to – thu nhỏ nhưng vẫn là cặp hình đồng dạng phối cảnh. * Giao nhiệm vụ Ví dụ - GV chiếu đề các hình của HS nhận nhiệm vụ, - Các cặp hình học đơn giản là các cặp ví dụ. Yêu cầu HS quan sát thảo luận nhóm đôi hình đồng dạng: hình và thực hiện nhiệm vụ. bạn, thực hiện theo - GV cho HS thảo luận cặp hướng dẫn đôi để giải quyết bài toán. - GV gọi HS đứng tại chỗ trả - Hình đồng dạng phối cảnh thường lời. gặp: - GV yêu cầu HS tìm thêm các ví dụ về cặp đồng dạng hoặc đồng dạng phối cảnh - Hình đồng dạng trong giới tự nhiên: trong tự nhiên và đời sống. * Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện nhiệm - HS thực hiện nhiệm vụ. vụ: Trả lời câu hỏi theo - GV quan sát, hướng dẫn hướng dẫn - Hình đồng dạng trong sử dụng trong * Báo cáo, thảo luận các công trình kiến trúc và trạng trí: - Gọi HS trả lời các cặp hình HS báo cáo kết quả học đơn giản là các hình thực hiện; đồng dạng. - Gọi HS trả lời những hình HS các nhóm theo dõi, đồng dạng phối cảnh thường nhận xét, bổ sung. - Hình đồng dạng phối cảnh trong gặp. nghệ thuật và thiết kế: - Gọi HS trả lời các hình đồng dạng trong giới tự nhiên. - Gọi HS trả lời các hình +) Ví dụ trong thực tế và đời sống đồng dạng trong sử dụng trong các công trình kiến trúc và trạng trí. - Gọi HS trả lời những hình đồng dạng phối cảnh trong nghệ thuật và thiết kế. - Gọi HS tìm thêm các ví dụ về cặp đồng dạng hoặc đồng dạng phối cảnh trong tự nhiên và đời sống. * Kết luận, nhận định
5. 5 - Đánh giá kết quả thực HS lắng nghe, nghi hiện nhiệm vụ của HS. nhớ. - GV chuẩn kiến thức. - HS lắng nghe. 3. Hoạt động 3: LUYỆN TẬP (16 phút) a) Mục tiêu: Giúp HS củng cố, khắc sâu kiến thức hai hình đồng dạng và hai hình đồng dạng phối cảnh. b) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Luyện tập: - GV tổ chức lớp thành 4 nhóm sử HS nhận nhiệm vụ, thảo +) Cặp hình 1 và cặp hình dụng kĩ thuật khăn trải bản để làm luận nhóm, thực hiện lời 2 là hai cặp hình đồng luyện tập trong 10 phút để tìm ra cặp giải theo hướng dẫn dạng. Cặp hình 3 không hình đồng dạng và cặp hình đồng phải cặp hình đồng dạng. dạng phối cảnh. Sau đó cho vẽ lại cặp +) Cặp hình 2 là hai tam hình đồng dạng phối cảnh và tìm tâm giác đồng dạng phối cảnh. phối cảnh. Nối các đỉnh tương ứng lại - HS lắng nghe nhiệm vụ GV. ta được tâm phối cảnh. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện nhiệm vụ: +) Chú ý cặp hình 1 cũng - GV cho HS nghiên cứu nhiệm vụ Thảo luận nhóm, thực là cặp hình đồng dạng phối trong SGK, phát giấy A0, bút lông và hiện theo yêu cầu cảnh. Tâm phối cảnh nằm hướng dẫn HS làm việc theo kĩ thuật giữa các điểm tương ứng. khăn trải bàn. - Mỗi HS làm việc cá nhân vào ô của mình trong vòng 5 phút. - Nhóm trưởng thống nhất ý kiến rồi viết kết quả vào ô trung tâm trong vòng 5 phút. - Nhóm trưởng trình bày kết quả. Các nhóm theo dõi và đặt câu hỏi. - GV quan sát, theo dõi quá trình làm việc của HS. Bước 3: Báo cáo, thảo luận
6. 6 - Đại diện các nhóm trình bày việc HS báo cáo kết quả thực hiểu của nhóm qua các ví dụ. Các hiện; nhóm còn lại quan sát, đánh giá. HS các nhóm theo dõi, - GV quan sát, theo dõi quá trình làm nhận xét, bổ sung. việc của HS. Bước 4: Kết luận, nhận định - GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của các nhóm HS lắng nghe, nghi nhớ. - GV lưu ý: tâm phối cảnh của cặp hình đồng dạng phối cảnh có thể nằm giữa các điểm tương ứng. - HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức và viết vào vở. * Giao nhiệm vụ Tranh luận - GV chiếu bài tập tranh luận. Yêu HS nhận nhiệm vụ, thảo +) Bạn Vuông đúng. cầu HS quan sát hình và thực hiện luận nhóm, thực hiện +) Bạn Tròn sai vì có những nhiệm vụ. theo hướng dẫn cặp tam giác đều đồng dạng - GV cho các em thảo luận cặp đôi để nhưng không đồng dạng giải quyết bài toán. phối cảnh. - GV gọi HS đứng tại chỗ trả lời. * Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện nhiệm vụ: - HS thực hiện nhiệm vụ. Thảo luận nhóm đôi, - GV quan sát, hướng dẫn thực hiện theo yêu cầu * Báo cáo, thảo luận - Gọi 2HS trả lời. HS báo cáo kết quả thực - HS khác lắng nghe, đặt câu hỏi. hiện; HS lớp theo dõi, nhận * Kết luận, nhận định xét, bổ sung. - GV nhận xét, chỉnh sửa (nếu có) - Cả lớp theo dõi, lắng nghe và sửa câu HS lắng nghe, nghi nhớ. trả lời. *Giao nhiệm vụ - GV yêu cầu HS làm phiếu bài tập HS nhận nhiệm vụ, thực Bài 1: Bài 1: Quan sát hình vẽ và cho biết hiện theo hướng dẫn hình nào đồng dạng phối cảnh với: a) Tam giác OAB. b) Tam giác OBC. c) Tam giác OCD. d) Tứ giác ABCD. a) Tam giác OMN Bài 2: Hình vẽ dưới đây có ghi thứ b) Tam giác ONP tự của 6 lá mầm, trong đó có nhiều c) Tam giác OPQ cặp lá mầm gợi nên những cặp hình d) Tứ giác MNPQ đồng dạng. Hãy viết 6 cặp lá mầm gợi nên những cặp hình đồng dạng.
7. 7 *Thực hiện nhiệm vụ Bài 2: - Cá nhân HS làm bài 1, 2 vào vở. HS thực hiện nhiệm vụ - Hai HS kiểm tra chéo kết quả của theo yêu cầu nhau. - Gọi Hs lên bảng bài. *Báo cáo kết quả - Gọi HS lên bảng làm bài 1a, 1b. HS báo cáo kết quả thực - Gọi HS lên bảng làm bài 1c, 1d. hiện; - Gọi HS lên bảng làm bài 2. Lá 1 và lá 3; lá 3 và lá 5; lá *Đánh giá kết quả 1 và lá 5, lá 2 và lá 4, lá 4 - GV nhận xét, đánh giá câu trả lời và HS lớp theo dõi, nhận và lá 6, lá 2 và lá 6. phần trình bày của HS. xét, bổ sung. - Gv chốt kiến thức trọng tâm bài qua HS lắng nghe, nghi nhớ. các bài vừa luyện tập, vận dụng. 4. Hoạt động 4: Vận dụng (8 phút): VẼ, CẮT HÌNH ĐỒNG DẠNG PHỐI CẢNH Từ kiến thức cơ bản về khái niệm hình đồng dạng, học sinh ứng dụng vẽ và cắt được các hình đồng dạng phối cảnh (tạo các hình có hình dạng giống nhau). Chủ đề giúp học sinh nhận thấy tầm quan trọng của kiến thức của các môn khoa học, toán, công nghệ. Mặc dù chỉ là trò chơi đơn giản nhưng sẽ giúp các em có những trải nghiệm mới, được vui chơi, rèn luyện sự nhanh nhẹn và khéo léo, chính xác trong công việc. * Trong chủ đề này, HS sẽ thực hiện dự án thiết kế, vẽ và cắt được hình đồng dạng với hình đã cho từ những nguyên liệu sẵn có, đơn giản, HS phải nghiên cứu và vận dụng các kiến thức liên quan như: - Vẽ hình đồng dạng phối cảnh; - Trung điểm của đoạn thẳng, đoạn thẳng tỉ lệ; - Bản vẽ chi tiết. a) Mục tiêu: - Vẽ và mô tả được nguyên tắc vẽ hình đồng dạng phối cảnh; - Hiểu kỹ hơn kiến thức về trung điểm đoạn thảng, đoạn thẳng tỉ lệ; - Áp dụng kiến thức hình học vào thực tiễn cuộc sống, ghi chép xác định hiện tượng trong quá trình làm thí nghiệm nghiên cứu. b) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Sản phẩm * GV tổ chức cho HS cả lớp Bản vẽ sơ đồ nguyên lí cách theo dõi Video, hình ảnh về - HS thảo luận nhóm, tìm hiểu vẽ hình đồng dạng phối cảnh. cách vẽ, cắt hình đồng dạng cách vẽ hình đồng dạng với với hình đã cho (đồng dạng hình đã cho theo đúng tỉ lệ. phối cảnh). - GV giới thiệu 1 số nguyên vật liệu như giấy khổ A3, bìa cứng, bìa cát tông, giấy màu, keo dính
8. 8 GV giao nhiệm vụ cho HS HS thảo luận theo nhóm, thực hiện dự án thiết kế vẽ và thực hiện vẽ hình đồng dạng cắt hình đồng dạng với hình với hình đã cho. đã cho. Bản thiết kế: vẽ hình đồng -GV thống nhất với HS về kế HS tự học và làm việc nhóm dạng với hình đã cho (rõ ràng, hoạch triển khai dự án và tiêu thảo luận thống nhất các kiến đơn giản, đẹp, sáng tạo, dễ chí đánh giá sản phẩm của dự thức liên quan. làm). án. * Hướng dẫn về nhà (2 phút) - Ôn tập lại kiến thức về hai hình đồng dạng và hai hình đồng dạng phối cảnh. - Làm các bài tập 9.29, 9.30, 9.31 (SGK-Tr107); - Tìm hiểu trước bài luyện tập chung.