Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 2: Thơ sáu chữ, bảy chữ Đọc hiểu văn bản "Nắng mới" - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 2: Thơ sáu chữ, bảy chữ Đọc hiểu văn bản "Nắng mới" - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Huyền

1. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn: Ngày 5/10/2023 5,7/10/2023 20/9/2023 Dạy Tiết 1,2 2,3 Lớp 8A 8B BÀI 2: THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ Đọc – hiểu văn bản: NẮNG MỚI - Lưu Trọng Lư - Thời gian thực hiện: 2 Tiết- tiết 17,18 A.MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức - HS nhận biết, phân tích được một số yếu tố hình thức của bài thơ bảy chữ (số chữ ở mỗi dòng, vần, nhịp, từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc ) và tình cảm, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua bài thơ. - Hiểu được những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ. 2. Về năng lực a. Năng lực chung - Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm. - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà. - Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản. b. Năng lực đặc thù - Phân tích và đánh giá được giá trị thẩm mĩ của một số yếu tố trong thơ như: Từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, đối, chủ thể trữ tình. - Phân tích và đánh giá được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo mà người viết thể hiện qua VB; Phát hiện được các giá trị đạo đức, văn hoá từ VB; 3. Về phẩm chất: - Giúp HS biết xúc động trước tình cảm, niềm xót thương khi nói về người mẹ. - Biết trân trọng, gìn giữ những kỉ niệm, những tình cảm thiêng liêng; đồng thời có trách nhiệm với hiện tại và tương lai. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
2. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- - Tranh ảnh về mẹ, tình mẫu tử... - Máy tính, máy chiếu, bảng phụ, Bút dạ, Giấy A0 - Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy - Phiếu học tập, trả lời câu hỏi 2. Chuẩn bị của học sinh - SGK, SGV, SBT Ngữ văn 8, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a) Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. Dẫn dắt vào bài mới. b) Nội dung: GV đặt cho HS trả lời những câu hỏi mang tính gợi mở vấn đề. c) Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS. d) Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Gv chuyển giao nhiệm vụ: Đọc những câu thơ/ cao dao viết về mẹ Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ - HS quan sát, lắng nghe - GV quan sát Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Gv tổ chức hoạt động - Hs đọc thơ, ca dao Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - GV nhận xét, bổ sung, dẫn dắt vào bài: Mẹ - tiếng gọi thân thương trìu mến mà thiêng liêng vô cùng. Nhạc sĩ nào đó đã từng viết “Riêng mặt trời chỉ có 1 mà thôi/ Và mẹ em chỉ có 1 trên đời”. Mẹ là bầu sữa ngọt lành nuôi con khôn lớn, mẹ là ánh sáng của cuộc đời con. Nói về mẹ có rất nhiều nhà thơ viết hay, viết lạ, thế nhưng với Lưu Trọng Lư, ông đã có một cách thể hiện riêng. Hãy cùng tìm hiểu về tình cảm đó qua bài thơ “Nắng mới”. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
3. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản, hướng dẫn đọc và rèn luyện các kĩ năng đọc. b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến thể loại thơ bảy chữ và văn bản Nắng mới. c. Sản phẩm: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG Mục tiêu: - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà. - Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn. - Đọc diễn cảm tác phẩm thơ hiện đại viết theo bút pháp lãng mạn . Nội dung: - GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung. - HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm. HOẠT ĐỘNC GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT NV1: GV yêu cầu hs đọc và tự tìm hiểu về kiến I. Kiến thức chung thức Ngữ văn/ 40-42 1/ Thơ sáu chữ, bảy chữ 2. Bố cục, mạch cảm xúc, cảm hứng chủ đạo trong bài thơ 3. Nhan đề bài thơ 4. Sắc thái ý nghĩa của từ ngữ NV2: II. Đọc hiểu chung Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Tác giả: - GV yêu cầu HS: Từ phần chuẩn bị ở nhà, hãy trình bày những hiểu biết về tác giả Lưu Trọng Lư và bài thơ Nắng mới. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi. Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
4. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- - HS trình bày sản phẩm thảo luận. - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện - GV nhận xét, chốt kiến thức. - GV bổ sung: + Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”. + Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia Văn hoá cứu quốc ở Huế. Trong kháng chiến chống LƯU TRỌNG LƯ Pháp, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ ở (1911-1991) Bình Trị Thiên và Liên khu IV. - Lưu Trọng Lư (19/6/1911– + Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, 10/8/1991), là một nhà thơ, nhà nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm văn, nhà soạn kịch Việt Nam. 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân - Quê quán: làng Cao Hạ, xã Hạ khấu Việt Nam. Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh + Năm 1991, ông mất tại Hà Nội. Ông đã được Quảng Bình. trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Phong cách nghệ thuật: giọng nghệ thuật năm 2000. thơ trong trẻo, ý thơ tinh tế - Tác phẩm chính: Khói lam chiều, Tiếng thu (1939); Tỏa sáng đôi bờ (1959); Người con gái sông Gianh (1966) NV 2: 2. Tác phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Xuất xứ: Trích từ tập thơ - GV hướng dẫn HS đọc bài thơ: giọng điệu nhẹ “Tiếng thu” nhàng, chậm rãi, tình cảm... - Thể thơ: thơ bảy chữ GV đọc mẫu, HS đọc, nhận xét Đặc điểm: - Giải nghĩa từ: thiếu thời, giậu, nội, mường Thơ bảy chữ là thể thơ mỗi tượng. dòng có 7 chữ. Các dòng trong -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
5. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- bài thơ thường ngắt nhịp 4/3, cũng có khi bắt nhịp ¾. Cách - HS thảo luận nhóm đôi phiếu học tập số 1 để tìm ngắt nhịp còn phụ thuộc vào hiểu chung bài thơ. (HS có thể làm ở nhà, đến lớp nghĩa của câu thơ, dòng thơ. trao đổi ý kiến để thống nhất) Bài thơ sáu chữ hoặc 7 chữ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 thường có nhiều vần. Vần Xuất xứ thường là vần chân(được gieo ở Thể thơ, đặc điểm cuối dòng thơ thứ nhất, thứ hai, PTBĐ thứ tư ở mỗi khổ), có thể gieo Bố cục, mạch vần liền (vần được gieo liên cảm xúc tiếp ở các dòng thơ) hoặc cách Chủ thể, đối (vần không được gieo liên tiếp tượng trữ tình mà thường cách ra 1 dòng thơ). Nhan đề - PTBĐ: Biểu cảm ( Tự sự, miêu tả) - HS tiếp nhận nhiệm vụ. - Bố cục: 2 phần Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ + Phần 1 (khổ thơ đầu): bức - HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi. tranh thiên nhiên “nắng mới”. Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm + Phần 2 (khổ 2, 3): Nỗi nhớ - HS trình bày sản phẩm thảo luận. của nhà thơ - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của - Mạch cảm xúc: Đan xen hiện bạn. tại và quá khứ. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện - Bài thơ là lời của chủ thể trữ - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức. tình “tôi”, bộc lộ cảm xúc, tâm b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã tư tình cảm về người mẹ của chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại: mình. B2: Thực hiện nhiệm vụ - Nhan đề được đặt theo một GV:1. Hướng dẫn HS cách đọc hình ảnh khơi nguồn cảm hứng 2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần). cho tác giả. HS:1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc. -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
6. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- 2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà. B3: Báo cáo, thảo luận GV: Yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần). HS: - Trả lời các câu hỏi của GV. - HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần). B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét thái độ học tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi. - Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau. Sản phẩm tổng hợp: (SƠ ĐỒ TƯ DUY PHẦN TÁC GIẢ, TÁC PHẨM) II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB 1. Bức tranh thiên nhiên nắng mới (Khổ 1). -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
7. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- Mục tiêu: Giúp HS phân tích và nắm được nội dung, nghệ thuật đặc sắc, ý nghĩa của khổ thơ, từ đó thấy được không gian thiên nhiên khơi nguồn cảm xúc và tâm trạng hoài niệm của nhà thơ về người mẹ. Nội dung: GV đặt câu hỏi để tìm hiểu nội dung đoạn thơ HS: Suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên. HĐ CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) Thời gian Hiện tại, buổi trưa buồn bên song cửa – Bình dị nhưng đủ sức lay động lòng 1.Bức tranh thiên nhiên “nắng người mới”. Không gian Nắng hắt bên song , Âm thanh tiếng gà ? Bức tranh thiên nhiên nắng mới xao xác, não nùng được hiện lên ở thời gian, không – Không gian hiu hắt gian nào? Tìm những từ ngữ diễn tả Tâm trạng Xao xác, não nùng, lòng rượi buồn, tâm trạng nhà thơ? Tìm và nêu tác chập chờn sống lại dụng của các biện pháp nghệ thuật Nghệ thuật: đặc sắc trong khổ thơ? Từ đó em - - Dùng từ đặc sắc: + hắt: => Gợi không gian hiu hắt, vắng lặng. cảm nhận được gì về bức tranh thiên - - Từ láy “xao xác”, “não nùng” diễn tả âm thanh xao động. nhiên nắng mới và tâm trạng của Tiếng gà nhấn mạnh sự vắng lặng của không gian, lấy nhà thơ? động để tả tĩnh. Cách ngắt nhịp 2/2/3 thể hiện cảm xúc PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 trầm buồn, nhớ thương. - - Từ láy “chập chờn” thể hiện những hình ảnh trong quá Phương diên Từ ngữ khứ dần hiện lên trong tâm trí của nhân vật trữ tình. Thời gian - Không gian tĩnh lặng, hiu hắt, đầy 1 màu hoài niệm. Không gian - Tâm trạng buồn quạnh hiu xa vắng, nhớ thương những Tâm trạng kỉ niệm huở ấu thơ. Nghệ thuật Nhận xét: B2: Thực hiện nhiệm vụ HS: Đọc khổ thơ thứ nhất và suy nghĩ thảo luận theo nhóm bàn để TLCH -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
8. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- B3: Báo cáo thảo luận GV: Yêu cầu nhóm trưởng trình bày kết quả thảo luận HS: Trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn. B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS - Chốt nội dung (sản phẩm). - Chuyển dẫn sang nội dung sau. GV: Lời thơ viết giản dị, tự nhiên, không một chút cầu kỳ, gọt giũa đúng như Hoài Thanh đã nhận định: “Lư để lòng mình tràn lan trên mặt giấy” nhưng vẫn sức lay động lạ kỳ. Kỷ niệm ùa về, lung linh trong màu nắng mới, đánh thức dậy trong tâm hồn nhà thơ cả một thời dĩ vãng tưởng đã nhạt nhòa. Hiện tại trước mắt mờ dần, nhường chỗ cho quá khứ tràn về. Nhịp cầu đã bắc, hoài niệm mênh mang “Những ngày không” phải chăng là những ngày ấu thơ, khi tác giả còn nhỏ, lòng chưa vướng bận điều gì. Vậy tại sao nó lại khắc sâu trong tâm khảm nhà thơ đến vậy? Bởi vì “những ngày không” ấy đã in dấu một kỷ niệm hay hình ảnh một người nào. Mạch thơ liên tục, trải dài sang khổ hai để chuyển hoàn toàn về quá khứ. Thuyền hồn đã cập bến “ngày xưa”, câu chuyện cổ tích về một người mẹ đã bắt đầu. 2. Nỗi nhớ của nhà thơ (Khổ 2,3) Mục tiêu: Giúp hs cảm nhận được hình ảnh người mẹ trong kí ức của NVTT, từ đó cảm nhận được nỗi nhớ, tình cảm của nhà thơ dành cho mẹ. Nội dung: GV sử dụng KT khăn phủ bàn để tìm hiểu về hình ảnh người mẹ. HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm. -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
9. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) 1. Hình ảnh người mẹ - Thảo luận nhóm bàn - Mẹ đưa áo đỏ ra dậu - Giao nhiệm vụ: hoàn thiện phiếu học tập số 3 bằng phơi mỗi khi có nắng mới cách trả lời các câu hỏi. về. - Thời gian: 7 phút - Nét cười đen nhánh trong 1. Hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào trong ánh trưa hè. tâm tưởng của NVTT? 2. Tìm những từ ngữ thể hiện tình cảm của nhà thơ => Hình ảnh người mẹ- dành cho mẹ? người phụ nữ Việt Nam Những nét nghệ thuật nào được tác giả sử dụng để thầm lặng hy sinh, thương tái hiện hình ảnh người mẹ? yêu, chăm sóc chồng con Từ đó em có cảm nhận gì về người mẹ và tình cảm suốt cả cuộc đời. của nhà thơ dành cho mẹ? PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 Hình ảnh, từ ngữ Nghệ thuật Hình ảnh người mẹ: B2: Thực hiện nhiệm vụ HS - Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình) - Đọc các khổ thơ 2, 3. B3: Báo cáo, thảo luận GV: Yêu cầu HS trình bày. - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). HS: Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm. - HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần). B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời của HS. - Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
10. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- sau. => Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”, trong những giây phút xuất thân của họa sĩ – thi sĩ Lưu Trọng Lư, nó đã để lại một ấn tượng đẹp và sâu sắc. Phải chăng là vì ta chợt bắt gặp trong hình ảnh đó một cái gì rất đỗi thân quen như của mẹ ta mà cũng là của tất cả những người phụ nữ Việt Nam thầm lặng hy sinh, thương yêu, chăm sóc chồng con suốt cả cuộc đời. Không gian nghệ thuật ám ảnh không tách rời hình ảnh người mẹ Có thể hình ảnh ấy của bà mẹ đã đọng lại và lưu mãi trong tâm trí người đọc khi bài thơ đã hết, tạo một nỗi bùi ngùi, thương cảm. GV: Tổng hợp lại kiến thức: “Nắng mới” là một bài thơ thoạt đọc qua không có gì đặc biệt, nhưng nếu có một tâm hồn đồng cảm, một tình yêu sâu nặng với người đã sinh thành ra mình thì bài thơ thực sự là một tiếng đàn đồng điệu. Hoài Thanh đã từng nói: “Thơ Lưu Trọng Lư không phải là một bài thơ, nghĩa là không phải là một công trình nghệ thuật mà là tiếng lòng thổn thức hòa theo tiếng thổn thức của lòng ta”. III. TỔNG KẾT a. Mục tiêu: Khái quát lại nội dung nghệ thuật của văn bản/ Đánh giá quá trình học tập của học sinh b. Nội dung: Giáo viên phát PHT, học sinh làm việc cá nhân c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS bằng ngôn ngữ nói, PHT d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS ND CẦN ĐẠT Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ III. Tổng kết - GV chuyển giao nhiệm vụ 1. Nội dung + Theo em, nội dung của văn bản là gì? - Kí ức về mẹ gắn liền với sự biết + Nghệ thuật đặc sắc được thể hiện trong văn ơn, tình yêu tha thiết của NVTT. bản? 2. Nghệ thuật + Em nhận được bức thông điệp nào từ bài thơ? - Thể thơ thất ngôn -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
11. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- - HS tiếp nhận nhiệm vụ. - Giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện - Sử dụng linh hoạt các biện pháp nhiệm vụ tu từ. - GV quan sát, hướng dẫn - Cách ngắt nhịp đều đặn, chủ yếu - HS suy nghĩ là 4/3, gieo vần chủ yếu là vần Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận thông. - Gv tổ chức hoạt động, gọi 4-5 học sinh báo 3. Ý nghĩa: cáo sản phẩm Bồi đắp thêm tình cảm kính yêu - HS báo cáo sản phẩm, nhận xét, bổ sung câu người mẹ, trân trọng tình cảm gia trả lời của bạn. đình cho người đọc. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức 3. Hoạt động 3: Luyện tập (16’) a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học. b. Nội dung: Gv tổ chức cho Hs vẽ tranh hoặc dựng hoạt cảnh, vẽ sơ đồ tư duy c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS, thái độ khi tham gia trò chơi d. Tổ chức thực hiện: B1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên giao bài tập cho HS 1. Vẽ sơ đồ tư duy bài học B2: Thực hiện nhiệm vụ -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
12. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- 4.Hoạt động 4: Vận dụng a) Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức bài học vào giải quyết tình huống trong thực tiễn. b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thực hiện nhiệm vụ. c) Sản phẩm: viết đoạn văn d) Tổ chức thực hiện B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài “Nắng mới”, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả. Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất. Hãy chia sẻ bằng 1 đoạn viết khoảng 10 câu văn. B2: Thực hiện nhiệm vụ GV gợi ý cho HS HS: về nhà làm. B3: Báo cáo, thảo luận GV hướng dẫn các em cách nộp sản phẩm trên zalo nhóm hoặc trên Padlet -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
13. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- HS nộp sản phẩm cho GV qua hệ thống CNTT mà GV hướng dẫn. B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét ý thức làm bài của HS (HS nộp bài không đúng qui định (nếu có) trên zalo nhóm lớp/môn * Chuẩn bị trước bài “Nếu mai em về Chiêm Hóa” ******************************** Ngày soạn: Ngày 10/10/2023 10/10/2023 15/9/2023 Dạy Tiết 4,5 1,2 Lớp 8A 8B BÀI 2: Văn bản: NẾU MAI EM VỀ CHIÊM HÓA – Mai Liễu – ( Thời gian thực hiện: 2 Tiết- tiết 19,20) A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức - HS nhận biết, phân tích được một số yếu tố hình thức của bài thơ sáu chữ (số chữ ở mỗi dòng, vần, nhịp, từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc ) và tình cảm, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua bài thơ. - Hiểu được những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ. 2. Về năng lực a. Năng lực chung - Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm. - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà. - Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản. b. Năng lực đặc thù - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Nếu mai em về Chiêm Hóa. - Năng lực nhận diện các yếu tố hình thức và nội dung của thơ. 3. Về phẩm chất: Giúp HS bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên. -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
14. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên - Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy - Hình ảnh liên quan đến lễ hội Lồng Tồng - Phiếu học tập, trả lời câu hỏi - Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp - Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà 2. Chuẩn bị của học sinh - SGK, SGV, SBT Ngữ văn 8, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu: Tạo tâm thế, tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học. b. Nội dung: GV đặt cho HS trả lời những câu hỏi mang tính gợi mở vấn đề. c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS. d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS ND CẦN ĐẠT Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - Kĩ thuật động não: - GV đặt câu hỏi: ? Em hãy kể tên một số tác phẩm thơ viết về đề tài tình yêu quê hương, đất nước? HS kể tên các bài thơ (Quê hương – Tế Hanh; ) Bước 2: thực hiện - HS suy nghĩ và trả lời Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận Bước 4: kết quả - GV kết nối vào bài học: GV: Các em học sinh thân mến, các sáng tác về đề tài này thì nhiều vô kể. Ngày hôm nay, cô muốn giới thiệu cho các em một tác giả mới, tác giả này viết rất nhiều đề tài, nhưng lại dành mối quan tâm đặc biệt cho quê hương và tình người miền núi. Đó chính là tác giả Mai Liễu. Với ông, tình yêu quê -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
15. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- hương và tình người miền núi chính là niềm trăn trở, hối thúc tác giả cầm bút. Và nó cứ trở đi, trở lại mãi trong cuộc đời cầm bút của nhà thơ. Hoài niệm về quê hương và cội nguồn của ông được thể hiện sâu sắc trong nhiều bài thơ và nó làm nên một thế giới nghệ thuật riêng không trộn lẫn với bất cứ ai. Mỗi bài thơ giống như một cánh cửa mở vào cõi tâm hồn trĩu nặng tình yêu của nhà thơ đối với quê hương, nguồn cội của mình. “Nếu mai em về Chiêm Hóa” là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông về quê hương, mảnh đất Chiêm Hóa – một huyện nằm ở phía Bắc của tỉnh Tuyên Quang. Và ngày hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài thơ này - GV đặt câu hỏi: ? Em hãy kể tên một số tác phẩm thơ viết về đề tài tình yêu quê hương, đất nước? HS kể tên các bài thơ (Quê hương – Tế Hanh; ) B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản, hướng dẫn đọc và rèn luyện các chiến thuật đọc. b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên quan đến thể loại thơ bảy chữ và văn bản Nắng mới. c. Sản phẩm: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG ( ’) Mục tiêu: - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà. - Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn. - Đọc diễn cảm tác phẩm thơ hiện đại viết theo bút pháp lãng mạn. Nội dung: -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
16. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- - GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung. - HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm. Hoạt động của thày và trò Nội dung cần đạt NV1: I. Đọc hiểu chung Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Tác giả: - GV yêu cầu HS: Từ phần chuẩn bị ở nhà, hãy trình bày những hiểu biết về tác giả Mai Liễu và bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 MAI LIỄU (1949 – 2020) - Mai Liễu (1949 -2020), tên thật là Ma Văn Liễu. Khi làm thơ, làm báo, ông lấy bút danh là Mai Liễu. - Quê tại xã Công Đa, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. - Phong cách sáng tác: phong phú về đề tài, viết nhiều về Bác Hồ, về chiến tranh, người lính, tình yêu, Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ thế sự, đặc biệt là quê hương - HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi. và tình người miền núi. Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm - Tác phẩm chính: Suối làng - HS trình bày sản phẩm thảo luận. (1994), Mây vấn bay về núi - GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. (1995), Lời then ai buộc Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện (1996), Giấc mơ của núi - GV nhận xét, chốt kiến thức. -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
17. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- - GV bổ sung: (2001), Núi vẫn còn mưa + Ông là nhà thơ dân tộc Tày, nổi tiếng với những vần (2013) thơ thấm đẫm tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là những vần thơ về đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới. + Thơ Mai Liễu khá phong phú về đề tài. Nhà thơ viết nhiều về Bác Hồ, về chiến tranh - người lính, về tình yêu, và gần đây viết nhiều về thế sự, nhưng đề tài mà ông quan tâm hơn cả và qua đó cũng bộc lộ “con người 2. Tác phẩm thơ” của mình nhiều hơn cả là quê hương và tình người - Xuất xứ: Trích trong Thơ miền núi. Mai Liễu, NXB Nhà văn, Hà NV 2: Nội, năm 2015. - GV hướng dẫn HS đọc bài thơ: đọc đúng một số tên - Thể thơ: thơ sáu chữ riêng; giọng điệu nhẹ nhàng, chậm rãi - PTBĐ: Biểu cảm ( Tự sự, GV đọc mẫu, HS đọc, nhận xét miêu tả) Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Bố cục: 3 phần Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở + Phần 1 (khổ 1,2): Bức nhà và trả lời các câu hỏi còn lại: tranh thiên nhiên vào mùa ? Nêu hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của bài thơ xuân ở Chiêm Hóa. ? Bài thơ được tác giả viết theo thể thơ nào? + Phần 2 (khổ 3, 4): Vẻ đẹp ? Nêu các PTBĐ của bài thơ? Đâu là PTBĐ chính? con người trong mùa xuân. ? Có thể chia bài thơ này ra làm mấy phần? Nêu nội + Phần 3 (khổ còn lại): Nét dung của từng phần? riêng trong lễ hội đầu năm ở B2: Thực hiện nhiệm vụ Chiêm Hóa. GV:1. Hướng dẫn HS cách đọc 2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần). HS:1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc. 2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà. B3: Báo cáo, thảo luận GV: Yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
18. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- cần). HS: - Trả lời các câu hỏi của GV. - HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần). B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét thái độ học tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi. - Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau. Sản phẩm tổng hợp: (SƠ ĐỒ TƯ DUY PHẦN TÁC GIẢ, TÁC PHẨM) PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB 1. Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa. ( khổ 1+2) Mục tiêu: Giúp HS phân tích và nắm được nội dung, nghệ thuật đặc sắc, ý nghĩa của bài thơ thơ, từ đó thấy được vẻ đẹp đặc sắc của thiên nhiên Chiêm Hóa và tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương của tác giả -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
19. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- Nội dung: GV đặt câu hỏi để tìm hiểu nội dung đoạn thơ HS: Suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên. . Hoạt dộng của thày và trò Nội dung cần đạt B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Hình ảnh, chi tiết Biện pháp nghệ thuật 1.Bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở -Mưa tơ rét lộc Nhân hóa Cách xưng Chiêm Hóa - Mùa măng - Đá ngồi hô: em - ta ? Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở - Sông Gâm đôi bờ trông nhau  Tạo Chiêm Hóa hiện lên qua những hình ảnh cát trắng - Non thần cảm giác chi tiết nào? Để làm nổi bật vẻ đẹp thiên - Đá ngồi dưới bến hình như trẻ thân thương nhiên, tác giả sử dụng những biện pháp - Non thần xanh lại. nghệ thuật gì? Từ đó em cảm nhận được ngút ngát. gì về khung cảnh thiên nhiên nơi đây? -> Khung cảnh thiên nhiên Chiêm Hóa gần gùi, giản Hình ảnh, chi tiết Biện pháp nghệ dị nhưng có hồn, tạo nên mùa xuân tươi đẹp, rực rỡ, thuật tràn đầy sức sống mãnh liệt. B2: Thực hiện nhiệm vụ HS: Đọc hai khổ thơ và suy nghĩ thảo luận theo nhóm bàn để trả lời câu hỏi B3: Báo cáo thảo luận GV: Yêu cầu nhóm trưởng trình bày kết quả thảo luận HS: Trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn. B4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS - Chốt nội dung (sản phẩm). - Chuyển dẫn sang nội dung sau. GV: Cách xưng hô “anh - ta” vừa độc lạ vừa có cái hay riêng. “Em” ở đây không chỉ -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN
20. KHBD MÔN NGỮ VĂN 8- 2023-2024 ------------------------------------------------------------------------------------- cụ thể một ai mà nói chung chung về những con người ở quê hương Chiêm Hóa, còn ta chính là tác giả. Thường thì mọi người sẽ trở lại quê hương vào dịp Tết. Chắc vì lý do đó mà tác giả nhắc đến tháng Giêng trong bài. Mưa tơ là những cơn mưa đầu tiên của mùa xuân, không to mà lất phất. Rét lộc tuy ẩm ướt nhưng thuận lợi cho sự hồi sinh của cây cỏ trong thời tiết mùa đông giá rét. Đây chính là điều kiện thiên nhiên của miền núi vào tầm tháng Giêng. Ở vùng miền núi như Chiêm Hóa, sông và núi có thể nói là hai cảnh vật chính ở đây. Cũng chính vì lý do đó mà tác giả đã giành trọn vẹn khổ thơ hai để viết về hai hình ảnh này. Sông Gâm là một con sông có nhánh chảy qua Chiêm Hóa. Việc sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa đã khiên cho cảnh vật trở nên có hồn hơn, sinh động hơn. Sông Gâm với đôi bờ cát trắng với những tảng đá dài. Những tảng đá từ bờ này nhìn sang bờ kia như đang trông nhau. Những hòn núi nhìn như trẻ lại, khoác lên mình bộ quần áo mới màu xanh ngút. GV: Trên nền cảnh thiên nhiên, cảnh vật Chiêm Hóa đẹp đẽ và tươi tắn ấy nổi bật lên hình ảnh con người ở đây và cụ thể là những người con gái bản Tầy, bản Dao xinh đẹp 2. Hình ảnh những người con gái xinh đẹp ở vùng đất Chiêm Hóa ( khổ 3,4) Mục tiêu: Hình dung rõ hình ảnh và vẻ đẹp cũng như hoạt động của các cô gái xinh đẹp vùng Chiêm Hóa. Nội dung: GV sử dụng KT KTB để tìm hiểu về hình ảnh những cô gái. HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm. B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) + Cô gái Dao nào cũng đẹp, - Thảo luận nhóm bàn vòng bạc rung rinh, ngù hoa - Giao nhiệm vụ: Thảo luận nhóm bàn, trả lời các câu hỏi. mơn mởn. - Thời gian: 5 phút + Con gái bản Tày duyên ? Tìm những chi tiết nổi bật tác giả sử dụng để khắc họa quá, nụ cười môi mọng. các cô gái vùng đất Chiêm hóa? Đặc sắc nghệ thuật được + NT: sử dụng trong hai khổ thơ? Cảm nhận của em con người - Liệt kê: các cô gái Dao, cô nơi đây gái Tày B2: Thực hiện nhiệm vụ - Nhân hóa: mùa xuân e -------------------------------------------------------------- GV: NGUYỄN THỊ HUYỀN