Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 8: Truyện lịch sử và tiểu thuyết. Đọc hiểu văn bản " Quang Trung đại phá Quân Thanh - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 8 (Cánh diều) - Bài 8: Truyện lịch sử và tiểu thuyết. Đọc hiểu văn bản " Quang Trung đại phá Quân Thanh - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

1. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 Ngày soạn: Ngày 8,12/3/2024 8,12/3/2024 26/2/2024 Dạy Tiết 5,1,2 2,3,4 Lớp 8A 8B BÀI 8: TRUYỆN LỊCH SỬ VÀ TIỂU THUYẾT TIẾT 98-99-100: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN : QUANG TRUNG ĐẠI PHÁ QUÂN THANH ( Trích “HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ”) - Ngô Gia Văn Phái- I. Mục tiêu: 1. Về kiến thức: - Những nét tiêu biểu về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của nhóm Ngô Gia Văn Phái - Những nét chung về tác phẩm “Hoàng Lê Nhất thống chí”. - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện lịch sử. 2. Về năng lực - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, bối cảnh, nhân vật, ngôn ngữ ) nội dung ( đề tài, ý nghĩa, chủ đề, thái độ người kể trong truyện lịch sử và tiểu thuyết. - Nhận biết được cốt truyện đơn tuyến và cốt truyện đa tuyến. 3. Về phẩm chất: - Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, tự hào về truyền thống dân tộc, tự hào và noi theo tấm gương các anh hùng dân tộc, nhận thức đúng đắn năng lực và phẩm chất của bản thân. II. Thiết bị dạy học và học liệu - Máy tính, máy chiếu - Phiếu học tập - Tranh ảnh, video có liên quan đến nội dung tiết học III. Tiến trình dạy học 1. HOẠT ĐỘNG 1:MỞ ĐẦU a) Mục tiêu HS xác định được nội dung chính của tiết học qua việc huy động kiến thức nền từ việc quan sát một số hình ảnh. b) Nội dung GV sử dụng KT đặt câu hỏi để hỏi HS, sau đó kết nối với nội dung của tiết đọc – hiểu văn bản. HS quan sát hình ảnh, suy nghĩ cá nhân và trả lời câu hỏi của giáo viên. c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh d) Tổ chức thực hiện Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) GV: Trước khi vào nội dung của tiết học này, cô mời các em hãy trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm bằng tò chơi: “Ai là triệu phú”. Câu 1: Giai đoạn lịch sử nào được mệnh danh là: “Vua chẳng ra vua, bề tôi cũng chẳng phải bề tôi”? Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
2. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 A. Thời Lý C. Cuối thời Hậu Lê B. Thời Trần D.Thời Tiền Lê Câu 2: Ai là người cầu cứu viện trợ từ quân Thanh, là kẻ cõng rắn cắn gà nhà? A. Lê Hiển Tông C. Lê Duy Mật B. Lê Chiêu Thống D. Lê Dụ Tông Câu 3: Nàng công chúa nào là nhân vật lịch sử nổi tiếng - người thông minh từ bé, diện mạo thanh tú, bản tính thùy mị, dịu dàng? A. Ngọc Hân công chúa C. Công chúa Huyền Trân B. Lý Chiêu Hoàng D. An Tư công chúa Câu 4: Triều đại nào kéo dài nhất lịch sử phong kiến Việt Nam. A. Thời nhà Lý B. Thời nhà Hồ B. Thời nhà Trần C. Thời Hậu Lê Câu 5: Trịnh – Nguyễn phân tranh bất phân thắng bại chọn Sông Gianh nào làm ranh giới giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài? A. Đúng B. Sai Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: GV trình chiếu. HS: - Nhận nhiệm vụ. - Quan sát, lắng nghe và suy nghĩ cá nhân để đưa ra câu trả lời. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV mời một vài HS xung phong trả lời câu hỏi. HS trả lời câu hỏi 1, 2 Bước 4: Kết luận, nhận định (GV): - Nhận xét câu trả lời của HS, bổ sung thêm thông tin (nếu cần) - Kết nối vào nội dung đọc – hiểu tác phẩm: “Hoàng Lê nhất thống chí” GV dẫn dắt: Quân Thanh được sự dẫn đường của LCT đã tiến thẳng vào Thăng Long. Khi nhận được tin Nguyễn Huệ đã làm gì. Việc đó đã được nhóm tác giả họ Ngô Thì ghi lại trong văn bản “Hoàng Lê nhất thống chí” như thế nào. Ta có thể thấy trong văn học Việt Nam thời Trung đại có thể xem Hoàng Lê nhất thống chí là một tác phẩm văn xuôi chữ Hán có quy mô lớn nhất và đạt được nhiều thành công xuất sắc về nghệ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực tiểu thuyết. Hồi thứ 14 kể về chuyện Quang Trung đại phá quân Thanh một cách chân thực và hào hùng. Nó không chỉ vẽ lên chân dung lẫm liệt của người anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn làm nổi rõ thất bại thảm hại của bọn xâm lược nhà Thanh, sự đầu hàng, phản bội nhục nhã của bè lũ vua quan hèn mạt Lê Chiêu Thống, đóng đinh chúng vào lịch sử. 2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI I. TRI THỨC NGỮ VĂN Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
3. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được: Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một tác phẩm truyện lịch sử. Nội dung: GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ. HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) Hoạt động của thày và trò Dự kiến sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV yêu cầu I. TRI THỨC NGỮ VĂN học sinh hoàn thành phiếu bài tập ở nhà) 1. Khái niệm truyện lịch sử Phiếu học tập sô 1: - Là loại truyện có nội dung liên quan đến nhân vật và sự kiện lịch sử. Thông tin Nội dung - Được nhà văn hư cấu, tưởng tượng, bổ sung, Khái niệm truyện LS sáng tạo thành hình tượng văn học. Bối cảnh lịch sử 2. Đặc trưng truyện lịch sử: Nhân vật - Bối cảnh: Là hoàn cảnh xã hội trong một thời kì Cốt truyện lịch sử nói chung được thể hiện qua sư kiện, nhân Ngôn ngữ vật lịch sử, phong tục tập quán. (?) Trình bày những thông tin chính về nhóm - Nhân vật: Nhân vật chính là người thực, việc tác giả Ngô Gia Văn Phái? thực, những anh hùng dân tộc. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Cốt truyện: Là hệ thống sự kiện liên quan đến GV gợi ý: Tra cứu trên Google để hoàn thiện lịch sử dân tộc được sắp xếp theo ý đồ nhất định. PHT số 1 + Cốt truyện đơn tuyến HS: Mở PHT số 1, xem lại thông tin trong + Cốt truyện đa tuyến PHT số 1. - Ngôn ngữ: Phù hợp với bối cảnh lịch sử mà Bước 3: Báo cáo thảo luận truyện tái hiện. GV: Mời HS trình bày sản phẩm (PHT số 1) HS: - Đại diện trình bày thông tin về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái. - Những HS còn lại lắng nghe, theo dõi bạn trình bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho sản phẩm của bạn. Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) GV: - Nhận xét phần chuẩn bị của HS, nhận xét sản phẩm trình bày của HS cũng như lời bổ sung của HS khác (nếu có). - Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
4. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 sang nội dung tiếp theo. II. ĐỌC, TÌM HIỂU CHUNG Mục tiêu: - HS biết cách đọc và tóm tắt tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí” của nhóm Ngô Gia Văn Pháí - Trình bày những thông tin chính về tác phẩm “Hoàng Lê nhất thông chí”: - Giúp học sinh biết được những thông tin cơ bản về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái Nội dung: GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ. HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1, số 2 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) Sản phẩm: trả lời của học sinh qua phiếu học tập Tổ chức thực hiện 1/ Đọc, tóm tắt 1/ Đọc, tóm tắt Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) - Hướng dẫn cách đọc a. Bố cục - nêu bố cục, sự việc chính của văn bản - Từ đầu đến năm Mậu Thân (1788): - Yêu cầu HS tóm tắt ngắn gọn văn bản Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Tiếp đến kéo vào thành: Cuộc hành GV: quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng - Yêu cầu HS đọc mẫu của vua Quang Trung. - Yêu cầu HS khác nhận xét cách đọc - Còn lại: Sự đại bại của quân tướng nhà HS đọc mẫu Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Bước 3: Báo cáo kết quả Lê Chiêu Thống. - HS báo cáo kết quả chuẩn bị trong phiếu học tập số 2 b. Sự việc chính: QT tiến quân ra Băc ở nhà đại phá quân Thanh. * Đoạn trích hồi 14 c. Tóm tắt chuỗi sự việc: Thông tin Nội dung + Quân Thanh chiếm Thăng Long. Bố cục + 20/11/1788, Ngô Văn Sở lui về Tam Sự việc chính và diễn Điệp biến + Quang Trung lên ngôi ở Phú Xuân: Tóm tắt Vua tự đốc xuất đại binh, tiến quân ra Bắc diệt quân Thanh ( Vào ngày 25 - Học sinh khác lắng nghe, bổ sung tháng chạp năm Mậu Thân)-1788. - GV lắng nghe + Kén thêm binh lính, mở cuộc duyệt Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) binh lớn, chia quân thành các đạo, phủ - Nhận xét phần tóm tắt của HS dụ binh lính. - Chốt cách đọc, chốt nội dung tóm tắt và chuyển dẫn + Phán xét công tội của các tướng Sở, Lân. Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
5. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 sang phần 2. Tìm hiểu chung về văn bản + 30 tháng chạp mở tiệc khao quân, hẹn ngày mùng 7 thắng giặc sẽ mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long. + Tiến quân đến sông Gián, Hà Hồi ta đều đánh thắng giặc đến đó. -> Quân Thanh đại bại. + Ngày mùng 3 tết QT đến Hà Hồi, mờ sáng tới Ngọc Hồi, trưa kéo vào thành Thăng Long, tướng Thanh là Tôn Sỹ Nghị chạy trốn về nước, quân Thanh đại bại. Vua Lê chiêu Thống vội vã chạy theo. 2. Tìm hiểu chung Hoạt động của thày và trò Dự kiến sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV yêu cầu 2/ Tìm hiểu chung học sinh hoàn thành phiếu bài tập ở nhà) a. Tác giả Phiếu học tập sô 2: - Ngô Gia Văn Phái: một nhóm tác giả dòng họ Ngô Thì, ở làng Tả Thanh Oai, nay thuộc huyện Thông tin Nội dung Thanh Oai, tỉnh Hà Tây, trong đó hai tác giả chính Tên tuổi là: Thời đại + Ngô Thì Chí (1753-1788), làm quan thời Lê Thân thế và tư tưởng Chiêu Thống, viết 7 hồi đầu (?) Trình bày những thông tin chính về nhóm + Ngô Thì Du (1772-1840), làm quan dưới triều tác giả Ngô Gia Văn Phái? nhà Nguyễn, viết 7 hồi tiếp Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ + Một tác giả khác cũng thuộc dòng họ Ngô Thì GV gợi ý: Tra cứu trên Google để hoàn thiện viết 3 hồi còn lại. PHT số 2 - Họ là những nhà Nho mang nặng tư tưởng trung HS: Mở PHT số 2, xem lại thông tin trong quân, ái quốc. Ngô Thì Chí từng chạy theo Lê PHT số 2. Chiêu Thống khi Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc lần Bước 3: Báo cáo thảo luận thứ hai. Ông cũng chính là người dâng «Trung GV: Mời HS trình bày sản phẩm (PHT số 1) hưng sách» bàn kế để khôi phục nhà Lê và chống HS: lại nhà Tây Sơn. - Đại diện trình bày thông tin về nhóm tác giả - Họ là những cây bút trung thực và có tư tưởng Ngô Gia Văn Phái. tiến bộ. Họ đã phản ánh được một cách chân thực, - Những HS còn lại lắng nghe, theo dõi bạn sống động những sự kiện lịch sử dân tộc trong trình bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần) khoảng ba mươi năm cuối thế kỉ XVIII- đầu thế kỉ Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
6. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 cho sản phẩm của bạn. XIX. Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) GV: - Nhận xét phần chuẩn bị của HS, nhận xét sản phẩm trình bày của HS cũng như lời bổ sung của HS khác (nếu có). - Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. Chuyển dẫn: GV kết nối dẫn dắt sang phần b b. Tác phẩm Hoạt động của thày và trò Dự kiến sản phẩm a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích b. Tác phẩm b. Tìm hiểu chung về văn bản - Hoàn cảnh sáng tác Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) - Tác phẩm HLNTC được viết trong một thời - Yêu cầu HS mở PHT số 3 gian rất dài: Từ cuối thế kỉ 18 -> đầu thế kỉ 19. - Chia nhóm cặp đôi theo bàn Giai đoạn này xã hội Việt Nam đầy biến động, - Nhiệm vụ: phong trào nông dân nổi lên khắp nơi, nổi bật là + Hoán đổi PHT cho nhau phong trào Tây Sơn. + 1 phút HĐ cá nhân: xem lại PHT đã chuẩn bị - Thể loại: + 2 phút tiếp theo: trao đổi, chia sẻ để thống - HLNTC là một tiểu thuyết lịch sử được viết nhất nội dung trong PHT số 3 bằng chữ Hán theo lối chương hồi * Tác phẩm: Hoàng Lê nhất thống chí - Tác phẩm còn được viết theo thể chí (là thể văn ghi chép sự việc vừa có tính chất lịch sử, vừa có Thông tin Nội dung tính chất văn học) Hoàn cảnh lịch sử - Nhan đề: Thể loại “Hoàng Lê nhất thống chí”: Nhan đề - Hoàng: vua, Lê: nhà Lê; nhất thống: thống Nhân vật nhất; chí: thể chí (ghi chép) Cốt truyện -> Ghi chép về sự thống nhất của triều nhà Lê vào thời Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê - Nhân vật: - Quang Trung - Nguyễn Huệ, Lê Chiêu Thống, Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ (Nhân vật có thực trong lịch sử) - Cốt truyện: Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
7. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - Đa tuyến gồm nhiều sự kiện đan xen. III. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN Mục tiêu: Giúp HS - HS tìm, phát hiện và nêu được: + Bối cảnh lịch sử của câu chuyện. + Sự kiện, nhân vật Nội dung: GV sử dụng kĩ thuật vấn đáp, kĩ thuật khăn phủ bàn để hướng dẫn HS tìm hiểu. HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập Nội dung Hoạt động của thày và trò Dự kiến sản phẩm Nhiệm vụ 1 1. Bối cảnh lịch sử: Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) - Thời kì XHPK khủng hoảng trầm HĐ cá nhân (GV đặt câu hỏi): trọng. Lê Chiêu Thống dẫn quân - Yêu cầu mở PHT số 4 và hoàn thành PHT số 4 bằng cách Thanh về nước. Quang Trung kéo trả lời câu hỏi sau: quân ra Bắc đánh tan hơn 20 vạn - Đoạn trích tái hiện lại bối cảnh lịch sử như thế nào? quân Thanh. Khi nghe tin quân giặc kéo vào Thăng Long Nguyễn Huệ đã 2. Hình tượng người anh hùng QT có những chuẩn bị gì trước cuộc chiến. Qua đó em cảm nhận – NH đây là vị tướng như thế nào ? a. Chuẩn bị lực lượng tiến quân ra Bắc Thời gian Hành động Nhận xét Khi được tin cấp báo 29/12 30/12 Nhận xét chung: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (HS) GV hướng dẫn HS thực hiện. Bước 3: Báo cáo, thảo luận HĐ cá nhân: GV: - Gọi HS trả lời câu hỏi - Gọi HS nhận xét câu trả lời của bạn HS: Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
8. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - Đại diện trả lời câu hỏi - HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung cho câu trả lời của bạn (nếu cần). HĐ nhóm GV: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm - Yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). HS: - Nhóm đại diện trình bày sản phẩm học tập - Các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời/sản phẩm học tập và nhận xét của cá nhân/nhóm HS. - Chốt, bình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. Thời gian Lời nói, hành động, cách xử trí Nhận xét – Nhận được tin giặc chiếm Thăng Long thì “giận lắm”,”định thân Mạnh mẽ, chinh cầm quân đi ngay”. quyết đoán và - Khi nhận – Chỉ trong vòng hơn một tháng, Nguyễn Huệ đã làm rất nhiều việc có lòng yêu được tin lớn: nước cấp báo + Tế cáo trời đất, lên ngôi hoàng đế để “chính vị hiệu”,’giữ lấy lòng người”. + Tự mình “đốc suất đạo binh” ra Bắc. + Tìm gặp người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp để hỏi kế sách. + Tuyển mộ quân sĩ và “mở cuộc duyệt binh lớn” ở Nghệ An, phủ dụ tướng sĩ. Khi đến – Trong lời phủ dụ quân sĩ ở Nghệ An: Sáng suốt, Nghệ An + Nguyễn Huệ đã khẳng định chủ quyền của dân tộc (“đất nào sao nhạy bén trước ấy, đều đã phân biệt rõ ràng”) và lên án hành động xâm lăng phi thời cuộc. nghĩa, trái đạo trời của quân Thanh, nêu bật dã tâm của chúng(“bụng dạ ắt khác cướp bóc nước ta, giết hại nhân dân, vơ vét của cải”) + Nhắc lại truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. + Kêu gọi quân lính đồng tâm hiệp lực, ra kỉ luật nghiêm. Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
9. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 Khi đến + Ông rất hiểu tướng sĩ, hiểu tường tận năng lực của bề tôi, khen chê Sáng suốt, Ninh Bình đúng người đúng việc. nhạy bén trong + Mới khởi binh, chưa lấy được tấc đất nào, vậy mà Quang Trung đã xét đoán bề tôi tuyên bố chắc nịch “phương lược tiến đánh đã có sẵn”, “Chẳng qua và ý chí quyết mươi ngay có thể đuổi được người Thanh”. thắng và tầm + Biết trước kẻ thù “lớn gấp mười nước mình”, bị thua một trận “ắt nhìn xa trông lấy làm thẹn mà lo mưu báo thù” khiến việc binh đao không bao giờ rộng. dứt nên Nguyễn Huệ còn tính sẵn cả kế hoạch ngoại giao sau chiến thắng để có thời gian “yên ổn mà nuôi dưỡng lực lượng”, làm cho nước giàu quân mạnh. Nhận xét - Ngày 25 tháng Chạp xuất quân từ Phú Xuân(Huế), ngày 29 đã tới Con người về cuộc Nghệ An, vượt khoảng 350km qua núi, qua đèo. Đến Nghệ An, vừa có tài dụng hành quân tuyển quân, tổ chức đội ngũ, vừa duyệt binh, chỉ trong vòng một binh như thần. ngày. Hôm sau, tiến quân ra Tam Điệp (cách khoảng 150km). Và đêm 30 tháng Chạp đã “lập tức lên đường”, tiến quân ra Thăng Long. Mà tất cả đều là đi bộ. Vừa hành quân, vừa đánh giặc mà vua Quang Trung định kế hoạch chỉ trong vòng 7 ngày, mồng 7 tháng Giêng sẽ vào ăn Tết ở Thăng Long. Trên thực tế, đã thực hiện kế hoạch sớm hai ngày: trưa mồng 5 đã vào Thăng Long. – Hành quân xa liên tục như vậy, thường quân đội sẽ mệt mỏi, rã rời, nhưng nghĩa binh Tây Sơn “cơ nào đội ấy vẫn chỉnh tề”,”từ quân đến tướng, hết thảy cả năm đạo quân đều vâng mệnh lệnh, một lòng một chí quyết chiến quyết thắng”. Hoạt động của thày và trò Sản phẩm Nhiệm vụ 2 1. Hình tượng người anh hùng Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) QT – NH HĐ cá nhân (GV đặt câu hỏi): b. Trong các trận đánh - Yêu cầu mở PHT số 5 và hoàn thành PH bằng cách trả lời câu hỏi sau: Trận đánh Cách đánh Nhận xét Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (HS) GV hướng dẫn HS thực hiện Bước 3: Báo cáo, thảo luận Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
10. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 HĐ cá nhân: GV: - Gọi HS trả lời câu hỏi - Gọi HS nhận xét câu trả lời của bạn HS: - Đại diện trả lời câu hỏi - HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung cho câu trả lời của bạn (nếu cần). HĐ nhóm GV: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm - Yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). HS: - Nhóm đại diện trình bày sản phẩm học tập - Các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời/sản phẩm học tập và nhận xét của cá nhân/nhóm HS. - Chốt, bình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. Trận đánh Cách đánh Nhận xét Sông Gián + Bắt sống toàn bộ bọn nghĩa binh cùng quân Thanh đi do thám mà vẫn giữ được bí mật. Vị tướng có tài điều binh khiển Hà Hồi + Đánh nghi binh: bí mật bao vây kín tướng. Cách đánh bí mật, bất ngờ, làng, bắc loa truyền gọi,địch sợ hãi xin biến hóa, nhanh gọn khiến kẻ thù hàng trở tay không kịp Tướng ở trên trời Ngọc Hồi + Quang Trung trực tiếp chỉ huy.Vua xuống, quân chui dưới đất lên cưỡi voi đi đốc thúc, quân dàn trận chữ nhất, đánh giáp lá cà. Bao vây đường rút lui của giặc, cho voi giày đạp. Hoạt động của thày và trò Sản phẩm Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
11. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 Nhiẹm vụ 3 2. Số phận bọn bán nước Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV) và cướp nước HĐ nhóm - GV chia nhóm lớp - Yêu cầu mở PHT số 6 và hoàn thành PHT số 5 bằng cách trả lời câu hỏi sau: Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị đã có những hành động như thế nào? Hãy nhận xét Nhân vật Hành động Nhận xét Lê Chiêu Thống Tôn Sĩ Nghị Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (HS) GV hướng dẫn HS thực hiện Bước 3: Báo cáo, thảo luận HĐ cá nhân: GV: - Gọi HS trả lời câu hỏi - Gọi HS nhận xét câu trả lời của bạn HS: - Đại diện trả lời câu hỏi - HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung cho câu trả lời của bạn (nếu cần). HĐ nhóm GV: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm - Yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). HS: - Nhóm đại diện trình bày sản phẩm học tập - Các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần). Bước 4: Kết luận, nhận định (GV) - Nhận xét câu trả lời/sản phẩm học tập và nhận xét của cá Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
12. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 nhân/nhóm HS. - Chốt, bình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo. Nhân vật Hành động Nhận xét Lê Chiêu Thống - Rước quân Thanh về nước. Hèn nát, bạc nhược, chuốc lấy -Vua quan cùng đưa Thái hậu thất bại bi đát. chạy trốn theo. - Nhờ viên thổ hào cho ăn, ở. - Đến cửa ải: nhìn nhau chảy nước mắt Tôn Sĩ Nghị * Khi tiến vào nước ta: Bât tài, vô dụng và hèn nhát, -Vào Thăng Long như vào chỗ chuốc lấy thất bại thảm hại không người. -Quân lính thả sức cướp bóc, ức hiếp dân ta. * Khi quân Tây Sơn đánh: - Rụng rời sợ hãi, xin hàng. - Bỏ chạy tán loạn. - Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Tôn Sĩ Nghị chạy trốn. Tướng bất tài,vô dụng. Hoạt động của thày và trò Sản phẩm Nhiệm vụ 4 III. TỔNG KẾT: 1. Nội dung: B1. Chuyển giao nhiệm vụ (GV) Ca ngợi hình ảnh người anh hùng dân tộc ? Nhắc lại những thành công về nghệ thuật của Quang Trung - Nguyễn Huệ qua chiến công văn bản? thần tốc đại phá quân Thanh, đồng thời khắc ? Khái quát nội dung chính của văn bản? hoạ sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà ? Câu chuyện gợi lên trong em những suy nghĩ Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu và tình cảm như thế nào? Thống. Từ đó truyền lòng yêu nước, lòng tự Em rút ra bài học gì cho bản thân sau khi học hào dân tộc cho người đọc. xong văn bản này? 2. Nghệ thuật: ? Hãy so sánh nhân vật QT – NH và Lê Chiêu - Trình tự kể diễn biến các sự kiện lịch sử. Thống trong tác phẩm và tong lịch sử có điểm gì - Nhân vật lịch sử với ngôn ngữ kể, tả chân giống và khác nhau. thực, sinh động. Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
13. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - Giọng điệu trần thuật thích hợp với việc thể Nhân vật Giống nhau Khác nhau hiện thái độ của tác giả. Lê Chiêu Thống Tôn Sĩ Nghị 3. Cách đọc hiểu truyện lịch sử: - Đọc kĩ tác phẩm ? Qua đoạn trích, tác giả truyền đến người đọc - Xác định bổi cảnh lịch sử, nhân vật lịch sử thông điệp, tư tưởng gì? - Tóm tắt các sự kiện ? Từ tìm hiểu văn bản này, hãy khái quát cách - Tìm hiểu lời nói, cử chỉ, hành động, việc làm đọc hiểu truyện lịch sử. của nhân vật gắn với bối cảnhlichj sử B2: Thực hiện nhiệm vụ - Hiểu được phẩm chất tính cách của nhân vật. HS làm việc theo cặp để hoàn thành nhiệm vụ. - Hiểu được thông điệp mà tác giả gửi gắm GV theo dõi, quan sát HS thảo luận, hỗ trợ (nếu trong tác phẩm. HS gặp khó khăn). B3: Báo cáo, thảo luận HS đại diện cặp đôi báo cáo kết quả, HS cặp khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần). B4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của cả lớp. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS làm được bài tập sau khi học xong văn bản b. Nội dung: HS làm việc cá nhân giải quyết câu hỏi và bài tập GV đưa ra. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện hoạt động. 1. Tại sao các tác giả vốn trung thành với nhà Lê, mà lại viết về Quang Trung - Nguyễn Huệ một cách sinh động, lẫm liệt như vậy? 2. Tại sao gọi Hoàng Lê nhất thống chí là tiểu thuyết lịch sử. Dự kiến sản phẩm: 1. Các tác giả tôn trọng sự thật lịch sử. Họ có ý thức tự hào dân tộc. Đó là điểm tiến bộ của các giả Ngô gia văn phái. 2. Vì tác phẩm vừa có giá trị của một tác phẩm văn học, vừa có giá trị ghi lại lịch sử. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS hiểu được kiến thức trong bài học để vận dụng vào thực tế. b. Nội dung: HS làm việc cá nhân, đưa ra suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về một vấn đề GV đặt ra. Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
14. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 c. Sản phẩm: Đoạn văn của học sinh. d. Tổ chức thực hiện: * GV giao nhiệm vụ: Hãy viết một đọan văn (khoảng 10 câu) trình bày cảm nhận về nhân vật Quang Trung – Nguyễn Huệ. * Thực hiện nhiệm vụ: HS hoạt động cá nhân hoàn thành sản phẩm ở nhà * Báo cáo, thảo luận: GV khuyến khích HS chia sẻ sản phẩm trên lớp * Kết luận, nhận định: GV biểu dương các sản phẩm chia sẻ. * Hướng dẫn về nhà - Đọc và soạn văn bản: Đánh nhau với cối xay gió + Tóm tắt văn bản + Thông tin về tác giả + Tìm hiểu những mặt ưu điểm và hạn ché của nhân vật Đonki hô tê ************************************************** Ngày soạn: Ngày 15/3/2024 15/3/2024 26/2/2024 Dạy Tiết 4,5 1,2 Lớp 8A 8B BÀI 8: TIẾT 101-102 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: ĐÁNH NHAU VỚI CỐI XAY GIÓ (Trích tiểu thuyết Đôn Ki - hô - tê) (Xéc-van-tét) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức - Biết đọc hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện hiện đại- cốt truyện, nhân vật sự kiện trong đoạn trích : “Đánh nhau với cối xay gió”. - Nắm bắt được diễn biến của các sự kiện trong đoạn trích. - Viết được đoạn văn phân tích hình ảnh tiêu biểu trong tác phẩm. 2. Năng lực a. Năng lực chung - Năng lực tự chủ và tự học: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về đặc điểm thể loại truyện với nhân vật, sự kiện, diễn biến truyện qua một đoạn trích trong tác phẩm Đôn Ki-hô-tê. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
15. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, tư duy sáng tạo. b. Năng lực riêng - Năng lực cảm thụ văn học 3. Phẩm chất: - Nhân ái: sống có tình yêu thương và trách nhiệm đối với mọi người xung quanh. - Trách nhiệm: Có lòng dũng cảm, cao thượng không mê muội hoang tưởng, có khát vọng lí tưởng cao đẹp vì cộng đồng. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - Học liệu: Ngữ liệu/Sách giáo khoa, phiếu học tập. - Thiết bị: Máy tính, máy chiếu, giấy A0, bút dạ. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU a) Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS tìm hiểu bài. b) Nội dung: HS vận dụng vào kiến thức hiểu biết của mình để trả lời. c) Sản phẩm: câu trả lời của HS d) Tổ chức thực hiện: * Chuyển giao nhiệm vụ: GV chiếu một số hình ảnh về đất nước Tây Ban Nha. Nêu yêu cầu: Em hiểu gí về đất nước và con người ở đây. Cho học sinh xem các hình ảnh Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
16. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - Gv đặt câu hỏi: Những hình ảnh sau gợi em nhớ đến đất nước nào? Dựa vào những hình ảnh này kết hợp với vốn hiểu biết của mình, em hãy giới thiệu về đất nước đó? * Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ trả lời * Báo cáo kết quả: HS trình bày kết quả (cá nhân). * Đánh giá nhận xét, dẫn vào bài: Gv: Nhắc đến Tây Ban Nha là nhắc đến một đất nước có nền văn hóa đặc sắc bậc nhất thế giới. Trong lĩnh vực văn học, nhà văn Xéc-van-téc đã làm rạng danh xứ sở bò tót bằng tác phẩm kinh điển Đôn-ki-hô-tê. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió trích trong tiểu thuyết này. Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
17. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC a) Mục tiêu: - Đặc điểm thể loại truyện với nhân vật, sự kiện, diễn biến truyện qua một đoạn trích trong tác phẩm Đôn Ki-hô-tê - Ý nghĩa của cặp nhân vật bất hủ mà Xéc-van-tét đã góp vào văn học nhân loại: Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa. b) Nội dung hoạt động: - Tìm hiểu chung về tác giả và văn bản - Đọc và tìm hiểu khái quát về văn bản - Đọc và phân tích giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bài. - Tổng kết về văn bản c) Sản phẩm học tập: - Những nét khái quát về tác giả và văn bản. - Những giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản. d) Tổ chức thực hiện: * Chuyển giao nhiệm vụ học tập: - GV phát phiếu học tập, hướng dẫn HS tìm hiểu thông tin. * Thực hiện nhiệm vụ: - Học sinh đọc ngữ liệu văn bản. - HS hoạt động cá nhân, cặp đôi, nhóm, thảo luận, thống nhất kết quả ghi vào phiếu bài tập. - GV quan sát, hỗ trợ HS. * Báo cáo kết quả: - HS trình bày kết quả (cá nhân/đại diện nhóm). * Đánh giá nhận xét: - HS khác theo dõi, đánh giá, nhận xét, bổ sung. - GV quan sát, hỗ trợ, tư vấn; nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của HS, chốt kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ mới. HOẠT ĐỘNG CỦA THÀY VÀ TRÒ SẢN PHẨM 1/ Đọc, tóm tắt I. Đọc và tìm hiểu chung B1: GV hướng dẫn HS đọc: to, rõ ràng. Chú ý 1/ Đọc, tóm tắt giọng của từng n/vật, những câu đối thoại, những - Bố cục: 3 phần: câu nói với cối xay gió... - P1: Từ đầu -> không cân sức => Diễn biến - GV: gọi HS đọc phân vai: trước khi Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối + Người dẫn truyện xay gió. + Đôn – ki – hô – tê - P2: Tiếp -> toạc nửa vai =>Diễn biến trong + Xan – chô – pan – xa khi Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió. - Gọi HS đọc chú thích (Sgk) - P3: Còn lại=> Diễn biến sau khi đánh nhau Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
18. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 GV: yêu cầu khi đọc: to rõ ràng, đúng chính tả, với cối xay gió. đúng giọng điệu của nhân vật, chú ý các câu đối - Tóm tắt thoại giọng Đôn Ki - hô - tê nói với cối xay gió: ngây thơ, tự tin xen lẫn hài hước. - Nêu bố cục của văn bản - Tóm tắt văn bản 2/ Tìm hiểu chung GV: gọi học sinh giải thích một số từ khó. a. Tác giả: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - Mi - ghen đơ Xéc – van - tét (1547 - HS đọc bài, suy nghĩ, thảo luận tự do và trả lời câu 1616) - là nhà văn xuất sắc của Tây Ban Nha hỏi thời Phục Hưng. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Văn phong giàu chất hiện thực, ngợi ca + HS khác nhận xét đánh giá. phần trong trẻo tốt lành, phẩm hạnh của lớp Bước 4: Kết luận, nhận định: bình dân. + GV nhận xét về cách đọc, tóm tát của của HS, kết luận. * Tóm tắt: Đôn-ki-hô-tê là một lão quý tộc nghèo vì quá say mê truyện hiệp sĩ nên muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ, cùng đi với lão là giám mã Xan- chô-pan-xa. Một lần, hai thầy trò đi trên một cánh đồng. Đôn-ki-hô-tê nhìn thấy ba bốn chục chiếc cối xay gió lại tưởng là ba bốn chục tên khổng lồ. Lão thúc ngựa Rô-xi-nan-tê xông lên chẳng thèm để ý đến giám mã Xan-chô-pan-xa đang hét bảo lão đừng xông vào đánh nhau với cối xay gió. Gió thổi mạnh làm cánh quạt quay kéo theo ngựa và người lão văng ra xa. Xan-chô-pan-xa thúc lừa đến đỡ Đôn-ki-hô-tê. Tuy vậy, dù đau đến cỡ nào nhưng lão cũng không rên rỉ, không ăn uống gì và đêm đến thì thức trắng vì nghĩ đến tình nương. Còn Xan-cho-pan-xa hơi đau một tí là rên rỉ, ăn ngon lành vừa đi vừa chè chén, đêm đến, bác lăn ra ngủ một mạch đến sáng. 2.Giới thiệu chung B1: Chuyển giao nhiệm vụ: - GV đặt câu hỏi: Nêu hiểu biết của em về tác giả B2: Thực hiện nhiệm vụ: + Học sinh suy nghĩ, xem lại nôi dung đã chuẩn bị trả lời câu hỏi trả lời Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
19. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 - B3: Báo cáo, thảo luận: + HS trình bày miệng, HS khác nhận xét đánh giá. B4: Kết luận, nhận định: + GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, b. Tác phẩm chuẩn đáp án. GV chiếu tranh chân dung tác giả: Xéc-van-tét (1547-1616). - Xéc - van - tét là nhà văn xuất sắc của Tây Ban Nha thời Phục Hưng. Văn phong giàu chất hiện thực, ngợi ca phần trong trẻo tốt lành, phẩm hạnh của lớp bình dân. - Sáng tác văn học của ông thuộc nhiều thể loại: tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch. Tác phẩm đầu tay là tập thơ Xonnê tặng hoàng hậu Idaben năm 1559. Tiểu thuyết Pecxilex và Xêdixmunda là tác - Hoàn cảnh sáng tác: Ra đời trong hoàn phẩm cuối cùng khép lại sự nghiệp sáng tạo văn cảnh xã hội Tây Ban Nha mê truyện kiếm chương của nhà văn năm 1616. hiệp đến mê muội. - Nhà văn có cuộc đời cực nhọc, nghèo khổ, không - Tác phẩm gồm 2 phần, 126 chương. may mắn (Bị đi lính, bị thương, bị cướp biển bắt - Thể loại : Tiểu thuyết giam, bị tù đày...) - Vị trí: Đoạn trích thuộc chương VIII của B1: Giao nhiệm vụ: tác phẩm. - GV phát phiếu học tập số 1, yêu cầu HS làm việc - PTBĐ: Tự sự nhóm (6 HS) để điền thông tin vào phiếu học tập số - Trình tự kể: theo trình tự diễn biến các sự 1: việc PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 - Ngôi kể: ngôi thứ ba 1. Hoàn cảnh ra ... đời: 2. Thể loại ... 3. Vị trí đoạn ... trích: 4. Phương thức ... biểu đạt 5. Trình tự kể ... 6. Ngôi kể ... 7. Bố cục ... B2: Hs thực hiện nhiệm vụ theo nhóm. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
20. KHBD môn Ngữ Văn 8 Năm học 2023 -2024 thực hiện, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn). B3: Báo cáo kết quả thảo luận: đại diện nhóm trinh bày, HS nhóm khác nhận xét. B4: Kết luận, nhận định. + GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn kiến thức. II/ Đọc – hiểu văn bản 1. Hình tượng Đôn-ki-hô-tê II/ Tìm hiểu chi tiết * Lai lịch, chân dung - Mục tiêu: - Xuất thân: dòng dõi quý tộc nghèo + HS hiểu đc đặc điểm của thể loại truyện với nhân - Tuổi: khoảng 50 tuổi vật, sự kiện, diễn biến truyện qua một đoạn trích - Ngoại hình: gầy gò, cao lênh khênh, cưỡi 1 trong tác phẩm Đôn Ki-hô -tê. + ý nghĩa của nhân con ngựa còm, mặc áo giáp, đội mũ sắt, vác vật bất hủ mà Xéc- van -tét đã góp vào văn học giáo dài nhân loại : Đôn Ki-hô- tê và Xan- chô Pan-xa - Khát vọng: Muốn trở thành hiệp sĩ trừ - Nội dung: HS thảo luận nhóm theo kĩ thuật khăn gian, cứu thiện → giúp ích cho đời. trải bàn. * Thái độ và nhận định khi thấy những - Sản phẩm: câu trả lời của HS chiếc cối xay gió - Tổ chức thực hiện: - Tưởng đó là những gã khổng lồ ghê gớm B1: GV giao nhiệm vụ: Chia lớp làm 4 nhóm, thảo và quyết giao chiến giết hết bọn chúng luận và trả lời các câu hỏi: Tưởng tượng những cánh tay của chúng dài + Nhóm 1, 2: Tìm hiều nhân vật Đôn- ki –hô - tê ngoẵng, có đứa dài tới 2 dặm +Nhóm 3, 4: Tìm hiều nhân vật Đôn- ki –hô - tê Nhận định cuộc giao chiến điên cuồng và Thảo luận nhóm thực hiện Phiếu học tập số 2, không cân sức những Đôn quyết không sợ trình bày sản phẩm ra giấy A0 Hành động dũng cảm, khát vọng tốt đẹp nhưng đầu óc hoang tưởng Cái nhìn sai lệch, khát vọng hão huyền * Hành động trong cuộc giao tranh - Đôn Ki-hô-tê lao vào cuộc đấu với dũng khí của 1 hiệp sĩ Hành động hài hước, điên rồ, lố bịch - Thất bại nặng nề, người và ngựa ngã như trời giáng nhưng vẫn không cam nhận thất bại Tiếp tục rơi vào hoang tưởng B2: Học sinh thảo luận nhóm. Đưa ra kết luận * Quan niệm và cách xử sự sau cuộc chiến chung. - Bắt chước các hiệp sĩ B3: GV gọi đại diện các nhóm trả lời, yêu cầu HS + Không rên rỉ, không kêu đau khác nhận xét và bổ sung. + Không quan tâm đến những nhu cầu cá B4: Gv kết luận nhân Giáo viên : Nguyễn Thị Huyền – Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ